Daha Küçük Ölçeklerde Gösterilecek Hidrografya Nesnelerinin SYM’lerden Türetilecek Drenaj Ağları Yardımıyla Seçilmesi

---

Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi, Harita Mühendisliği, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2022

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: KARİM MİRZAYEV

Danışman: Türkay Gökgöz

Özet:

Bu çalışmada; Gökgöz ve Hacar (2019a, 2019b) tarafından, “Hedef haritalarda gösterilecek hidrografya nesneleri, geleneksel olarak, daha büyük ölçekli kaynak haritalarda gösterilen hidrografya nesneleri arasından seçilmektedir” ve “Sayısal yükseklik modellerinden, akış birikinti eşik değerlerine göre, drenaj ağları türetilmektedir” olgularına dayalı olarak ileri sürülen, “Hedef haritalarda gösterilecek hidrografya nesneleri, sayısal yükseklik modellerinden türetilecek drenaj ağları yardımıyla, daha büyük ölçekli kaynak haritalarda gösterilen hidrografya nesneleri arasından seçilebilir” hipotezi kapsamında, “Akış birikinti eşik değerleri ve seçilen nesne sayılarına göre belirlenecek eğilimler test ve analiz edilerek, Töpfer formülüyle hesaplanan hedef nesne sayısına göre akış birikinti eşik değerini hesaplamada kullanılacak bir formül elde edilebilir” hipotezi ileri sürülmüştür. Bu hipotezin yoklanması için; 1) hedef haritalarda gösterilecek hidrografya nesnelerinin, sayısal yükseklik modellerinden türetilecek drenaj ağları yardımıyla, daha büyük ölçekli kaynak haritalarda gösterilen hidrografya nesneleri arasından seçilmesi amacı doğrultusunda Gökgöz ve Hacar (2019a, 2019b) tarafından geliştirilen dört yöntem test edilmiş ve elde edilen sonuçların doğruluk analizleri yapılmış, 2) dört yönteme göre belirlenen akış birikinti eşik değerleri ve seçilen nesne sayılarına göre eğilimler (doğrusal, üstel, logaritmik, polinom ve güç) belirlenmiş, 3) belirlenen eğilimler test edilmiş ve elde edilen sonuçların doğruluk analizleri yapılmış, 4) eğilimlerin test ve doğruluk analizi sonuçlarına göre, Töpfer formülüyle hesaplanan hedef nesne sayısına göre akış birikinti eşik değerini hesaplamada kullanılabilecek bir formül belirlenmiştir. Dört yöntemin testinde, Amerika Birleşik Devletleri’nin Western Virginia eyaletindeki South Branch Potomac Havzası’nın üç alt havzası (Big Run, Seneca ve Strait) ve Missouri eyaletindeki Pomme de Terre Havzası’nın bir alt havzasına (Lindley) ait hidrografya verileri ve sayısal yükseklik modelleri, beş eğilimin testinde ise Pomme de Terre Havzası’nın bir başka alt havzasına (Piper) ait hidrografya verileri ve sayısal yükseklik modeli kullanılmıştır. Sonuç olarak; bu çalışmada ileri sürülen hipotez doğrulanmıştır; ancak, eğilimlerin test ve analiz sonuçlarına göre beş eğilim formülü arasından seçilen bu formül yardımıyla da eksiksiz ve/veya fazlasız sonuçlar elde edilememiştir; bununla birlikte, genelleştirmenin öznel bir işlem olması göz önüne alınarak, bu formül yardımıyla elde edilecek sonuçların kartografa yol gösterici nitelikte olacağı söylenebilir.