Akademik Veri Yönetim Sistemi
İnal Çekiç S. Ç. T. (Yürütücü), Kurtarır E., Bilen Ö., Ökten A. N.
TÜBİTAK Projesi, 2014 - 2016
Proje Özeti
Giderek kent siyasetinin önemli bir öğesi haline gelen katılım meselesi araştırmanın konusunu oluşturmaktadır. Katılım, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra gelişen kentsel hakların önemli bir öğesi olarak, liberal demokrasinin temsil krizine karşı ileri sürdüğü yönetişim uygulamasıyla birlikte gündeme gelmiştir. Bu projenin amacı, kentsel gelişmeyi yönlendiren proje ve planlama kararlarında katılım boyutunun irdelenerek sürecin yapısal ve ilişkisel çözümlemesinin yapılmasıdır. “Katılımcı planlama” anlayışının katılımcı demokrasi, sosyal sermaye, kentsel haklar kavramları çerçevesinde değerlendirilmesi, proje ve planlardaki karar sürecinin çözümlenmesi, kararları yönlendiren ilgili merkezi ve yerel yönetim organları, kamu kurum ve kuruluşlarındaki katılım mekanizmasının betimlenmesi ve çözümlenmesi araştırmanın hedefleri arasındadır. Kentsel gelişmeyi yönlendiren planlama kararlarında mevcut durumu yönetişim ve katılımcı planlama açısından eleştirel bir yaklaşımla değerlendirmek ve etkin bir katılımcı planlama modeline ilişkin öneriler geliştirmek araştırmanın beklenen ürünleri arasındadır.
Araştırma kapsamında katılım meselesi, sosyal ilişkilerin ve yaşam biçiminin yeniden organizasyonu bağlamında bir kentsel hak olarak ele alınacaktır. Lefebvre (2002) ’nin tanımıyla mekanın yanısıra zorunlu olarak ona bağlı olan sosyal ilişkileri de yeniden üreten planlama kararları, kentin sadece fiziksel mekânının planlamasından öte kent hayatının tüm yönlerinin üretimini içeren bir süreç olarak kabul edilecektir. Araştırmanın yürütüleceği İstanbul metropolü, Türkiye’nin en dinamik kentlerinden biri olarak kentsel dönüşüm siyasetinin de kendini en çok gösterdiği alanlardan biridir. İstanbul’da katılım süreçlerinin anlaşılabilmesi için, temsili bir alan olarak kentin sosyal, siyasal ve ekonomik açılardan “laboratuvar mekânı” olarak kabul edilebilecek Beyoğlu ilçesi seçilmiştir. Beyoğlu ilçesi incelenirken, ilçe bütününde yürütülen ve önerilen planlar ve plan dışı üst ölçekli kentsel projelerin tümü katılım sorunsalı çerçevesinde ele alınacaktır. Sahip olduğu özgünlükler ve çeşitlilik (kültürel, mekânsal, tarihsel, ...vb.) sebebiyle Beyoğlu ilçesi araştırmanın sağlıklı yürütülmesi, katılım olgusunun çok bileşenli biçimde değerlendirilebilmesi için araştırma ekibine ve katkı sunulacak literatüre önemli fırsatlar sunmaktadır.
Proje önerisi ile ulusal ve uluslarası literatüre katkı konulması hedeflenirken, yerel yönetimler ve sivil örgütlenme için demokratik katılımın niteliğini iyileştirecek pratik yarar sağlanması da amaçlanmaktadır. Saha araştırması içeren proje önerisi ile veri üretilmesi ve bu verilerin parametrik analizlerle ilişkilendirilerek model kurulabilecek olması nedeniyle proje bilimsel literatüre katkı yapacaktır. Ayrıca, araştırma kapsamında yürütülecek olan grup toplantıları ve çalıştaylar sivil toplum için, katılım pratiğinin araştırma sürecinde deneyimlendiği gerçek bir katılım ortamı yaratacaktır. Öte yandan İstanbul’da Taksim Meydanı’ndan tüm kente ve ülkeye yayılan ve giderek önem kazanan kentsel muhalefet hareketinin proje kapsamında, katılım kanalları ve süreçleri açısından incelenmesi de çalışmanın bir diğer özgün değerini teşkil edecektir.
Araştırmanın yığın görüşmeleri iki katmanlı bir ana kitle üzerinden yürütülecektir: (a) Beyoğlu’nda ikamet eden seçmenler; (b) Beyoğlu’nda işyeri bulunan esnaf. Ana kitle terimlerine hanelerde ve işyerlerinde, çok aşamalı alan olasılık örneklemesi ile ulaşılacaktır. Örneklem çerçevesi olarak Beyoğlu mahallelerinin halihazır haritası kullanılacaktır. Beyoğlu’nda yapılacak saha çalışmasıyla, %95 güven düzeyinde ve ±0,03 güven aralığında analize izin verecek şekilde, yaklaşık olarak, hanelerde 1100 seçmenle, işyerlerinde ise 400 esnafla görüşme yapılması planlanmıştır. Elde edilen veri tabanı Yapısal Eşitlik Modeli ile test edilecektir. Yapısal Eşitlik Modeli sosyal bilimciler tarafından sıklıkla kullanılan ve çok değişkenli istatistiksel tekniklerin bileşiminden meydana gelen güçlü bir analiz aracıdır. Öte yandan, bu projede sivil örgütlenmenin katılım kapasitesinin ve reel katılım düzeyinin de değerlendirilmesi amaçlanmıştır. O nedenle araştırmanın üçüncü hedef kitlesi sivil toplum örgütleri ve toplum tabanlı örgütlenmelerdir. Bu sivil örgütlerin katılım potansiyelini ve sosyal sermaye kapasitesini kalitatif araştırma teknikleriyle ölçmek üzere alan çalışması yapılacaktır. Alan çalışması bir dizi derinlemesine görüşmeyi, odak grup toplantısı ve çalıştay etkinliklerini kapsayacaktır.
Türkiye’nin siyasi ve demokratik koşulları ve yasal sistemi içinde Beyoğlu’ndaki katılım algısı, potansiyeli, ve katılım süreçlerini tarif eden bir katılım tipolojisinin ortaya konulması ve buradaki deneyimden yola çıkılarak ipuçları geliştirilmesi araştırmanın beklenen son üründür.