Akademik Veri Yönetim Sistemi
Hammouda S.(Yürütücü), Bal Ş., Aysu G.
TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2022
Gıda endüstrisi sisteminin farklı aşamalarda oluşturduğu negatif etkilerin iyileştirilmesine yönelik çözümlere bakılırsa, iyi tarım uygulamaları, yeşil tedarik zincirleri, döngüsel endüstriyel metabolizma gibi yaklaşımların varlığı görülür. Bunlar içerisindeki Yeşil Endüstri kavramı, gıdadan kaynaklı kirliliği, atıkları ve kaynak tüketimini azaltmak ve uygun fiyatlı, çevreye duyarlı ürünleri üretmek için kanıtlanmış yöntem ve uygulamaları tariflemesi bakımından önemlidir. Gıda atıklarını azaltmak, önlemek, geri kazanımını sağlamak ve dolayısıyla lineer yerine döngüsel endüstriyel metabolizma yaratmak yeşil endüstrisinin önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Gerek gıdanın endüstriyel süreçlerinde gerekse gıda ürününün kullanımından sonra atık oluşturacak malzemelerin azaltılması ve geri dönüştürülme olasılığının artırılması, bu atıkların sisteme tekrar girdiler olarak kazandırılarak döngüsel ekonominin sağlanması yeşil endüstride gıda atık yönetiminin başlıca hedeflerini oluşturmaktadır. Yeşil endüstrinin ana hedefleri ve üretim, tüketim ve atık dengesinin kurulması ve döngüselliğini sağlanması aynı zamanda sürdürülebilir kentleşmenin temel bileşenlerini oluşturmaktadır (Tuğaç,2019). Bununla birlikte yeşil endüstri uygulamaları çevreye uyumlu ekonomik ürünlerin üretilmesi, kentsel alanların yaşam kalitesinin artırılması, KOBİ’lerin gelişimine olanak sağlaması, yeni iş imkanlarının yaratılması, yeni teknolojilerin gelişmesi ve doğal ve doğal olmayan kaynak verimliliğin sağlanması gibi çevresel, ekonomik ve sosyal avantajlar sağlamaktadır (Barbiroli,2011). İstanbul’da günlük ortalama 18.000 ton evsel atık oluştuğu, bu atıkların %6’si geri dönüşüm, %11’i geri kazanım/ kompost edilmektedir. Yüksek oranda (%83) atığın ise düzenli depolama yöntemi ile bertaraf edildiği bilinmektedir (İSTAÇ,2018). Geri dönüşümü yapılmayan atıkların hem ekonomik hem de çevresel sorunlara yer açtığı göz önüne alınırsa, büyük ölçekli kentlerdeki gıda problemleri açısından yeşil endüstri kavramının önemli olduğu söylenebilir.
Bu çalışma sürecinde hanelerde oluşan gıdadan kaynaklı organik atıkların azaltılması ve geri kazanım yöntemlerinin neler olduğu sorgulanmıştır. Çalışmanın öneri modelinde ise tespit edilen organik atık türleri ve miktarının fiziksel, kimyasal, termal ve biyolojik yöntemler ile geri dönüştürülmesine ve kapsamlı bir iyileştirme ağının kurulmasına yönelik uygulamalar, strateji önerileri geliştirilmiştir. Bunun için tedarik, üretim ve tüketim zincirinin çeşitli aşamalarındaki kamu ve yerel yönetimler, endüstriyel paydaşlar, yerel üreticiler ve kullanıcılar tüm paydaşların tespiti, yönetimsel iş birliği, teşvik ve sorumluluk alanları ile ortak kazanımların neler olabileceği üzerinde durulmuştur.