Akademik Veri Yönetim Sistemi
Sunar L.(Yürütücü), Güneş Ü., Paköz M. Z., Akin M. H.
Belediye, 2020 - 2021
Şehir Gelişim Endeksi, üç ana alanı ve bunlara bağlı alt bileşenleri / boyutları temel almaktadır. Endeksin ana alanları “sosyal, iktisadi ve kültürel” alanlardır. Başka bir deyişle şehrin üç temel hayat alanı, endeksin oluşturulmasında odaklanılan alanlardır. Bu üç alan, tarih boyunca bütün şehirlerin üzerine inşa edildiği ve şehir sosyal gerçekliğinin sürekliliğini sağlayan üç ana yapıya karşılık gelmektedir. Ayrıca bu üç temel alanın kendi alt bileşenleri de bulunmaktadır. İdealde şehir gelişimi, temelde bu üç unsurun birbiriyle uyumuna ve bu unsurların ölçülebilir alt göstergelerinin dengeli dağılımına bağlıdır.
Birinci alan, sosyal hayata ve sosyal hayatı yansıtan ölçülebilir verilere odaklanmaktadır. Şehir, bütün farklı alt örgütlenmelerinde kendine göre sosyal ilişkiler barındırdığı gibi genel bir sosyal hayatın da üreticisidir. Örneğin; şehrin demografik yapısı sosyal hayatla ilgilidir. Büyük sanayi üretimine sahip olan şehirler ya da üniversite öğrenci sayısı çok olan şehirler, demografik yapı itibariyle farklı verilere ve görünümlere sahip olacaktır. Aynı zamanda bu değişme, farklı iktisadi ve kültürel sonuçlar ortaya çıkaracaktır. Şehrin demografik dinamizmi, göç alması ya da vermesi, doğum ve ölüm gibi olaylar şehir gelişimini tespit etmek ve buna göre politika üretmek noktasında merkezi bir yerdedir. Kentin mekânsal dağılımı, sosyal refah, güvenlik ve hayat standartlarının gelişmişlik düzeyleri de sosyal hayatı etkilemektedir. Şehir hayatının kaynaklara erişim imkânları da gelişmişlikle ilgili sosyal göstergeler arasındadır.
İkinci alan, iktisadi verileri ve göstergeleri kapsamaktadır. Şehir gelişimi denildiği zaman iktisadi gelişmişlik ve zenginlik doğrudan akla gelmektedir. İktisadi gelişim, şehir hayatının sürdürülmesinde, şehrin başka şehirlerle rekabet edebilmesinde hayati öneme sahiptir. Şehir Gelişim Endeksi’nde iktisadi gelişim sadece ölçülebilir ekonomik verilerin yüksek olmasının ötesinde “iktisadi refah”a vurgu yapmaktadır. Örneğin; yoksulluğun olduğu ancak yoksullukla mücadele konusunda kamusal örgütlenmelerin bulunduğu bir durum dikkate değerdir. Bu nedenle iktisadi refah hem şehirde hem de şehri oluşturan farklı birimlerde daha dengeli bir iktisadi dağılıma işaret etmektedir. Şehrin iktisadi hareketliliği, bölgesel ve küresel rekabet imkânlarını kullanabilmesi, belli sektörlerin öne çıkması, iktisadi hayatı açıklayan en önemli boyutlardır.
Şehir Gelişim Endeksi’nin üçüncü alanı ise kültürel hayatla ilgilidir. Şehir, tarih boyunca kültürel hayatının kendine özgülüğü ve çeşitliliğiyle diğer yerleşim birimlerinden ayrılmıştır. Ayrıca şehir, kendine özgü bir şehir kültürünün oluştuğu ve sürdürüldüğü bir yaşama birimidir. Aynı zamanda şehrin kültürü çeşitlilik gösterir. Mesela büyükşehirler, kültürel çeşitlilik açısından da zengindir. Kültürel hayat alanı dahilinde; eğitim, göçün kültürel sonuçları, dışa açıklık, siyasal farklılaşma, farklı birimlerin birbirleriyle etkileşimleri gibi konular bulunmaktadır. Dolayısıyla bir şehrin kültürel gelişimi şehir gelişiminin önemli bir parçasıdır