Akademik Veri Yönetim Sistemi
Gümüşay M. Ü., Musaoğlu N.(Yürütücü), Tanık A. G., Şenol A., Gümüşay A.
TÜBİTAK Projesi, 2017 - 2019
ÖZET
Akgöl Sulak Alanı göçmen kuş
rotaları üzerinde bulunan ve Konya Kapalı Havzası’nda yer alan önemli sulak
alanlarımızdan biri olup, yıllar içerisinde çevresindeki yapısal faaliyetler
sonucu kurumaya başlayıp doğal sınırlarından uzaklaşmıştır. Bu proje ile Akgöl
Sulak Alanı’nın rehabilitasyonu için bilimsel katkılar sağlanması
amaçlanmıştır. Bütünleşik bir anlayış ve sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda
sulak alan yönetim stratejileri geliştirerek eylem planlarının hazırlanması
nihai hedeftir. Çalışmanın kavramsal çatısı bilgi teknolojileri kullanarak bir
yönetim modeli geliştirilmesi üzerine kurulmuştur. Proje kapsamında 1954-2018
yıllarını kapsayan süreçte hava fotoğrafları, topografik haritalar ve uydu
görüntüleri ile sulak alan sınırları içersindeki su ile kaplı alanlar da dahil
olmak üzere arazi kullanımı değişimi zamansal olarak analiz edilmiştir. Alanın
iyileştirilmesinde zeminin su tutma özellikleri de geoteknik yöntemler
kullanılarak incelenmiş ve zemin özelliklerine bağlı iyileştirici çözümler de
üretilmiştir. Su miktarındaki azalmanın yanı sıra proje süresinde 3 farklı
mevsimde sulak alan ve alanı besleyen akışlardan su numuneleri alınarak su
kalite analizleri de gerçekleştirilmiştir. Çok yönlü yürütülen çalışmaların
sonuçları Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında bütünleştirilip, Çok Kriterli
Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP)
uygulanarak sulak alanın rehabilitasyonunda öne çıkan kriterler belirlenmiştir.
Bu kriterler bağlamında da eylem planları hazırlanmıştır. Ayrıca,
sorgulanabilir ve web sunucu üzerinden yayınlanabilir bir sistem
geliştirilmiştir. Yürütülmüş olan bu çalışma ile ülkemizdeki diğer sulak
alanlar için de bir yönetim ve izleme modeli altyapısı kurulmuştur. Proje ile
inşaat, çevre ve geomatik mühendisliği bölümleri birarada görev yaparak ve
orman mühendisliği alanından gelen danışmanın katkılarıyla da farklı bakış
açılarının biraraya geldiği bir proje gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında
iki çalıştay düzenlenmiştir. Bunların ilki yörede halkın ve diğer paydaşların
katılımı sağlanarak yapılmış ve sürdürülebilir sulak alan yönetimi bağlamında
katılımcılar bilgilendirilmiş ve Akgöl ile ilgili halktan gelen bildirimlerden
de yararlanılmıştır. İkinci çalıştayda ise, projenin tamamlanmasıyla birlikte
proje sonuçlarının yani geliştirilen yönetim stratejileri kapsamında eylem
planları tanıtılmış ve özellikle merkezi ve yerel yönetimlerle
paylaşılmıştır.Bu havza üzerinde proje ile hedeflenen ve disiplinlerarası
boyutu öne çıkan başka bir çalışma bulunmamaktadır. Proje kapsamında geliştirilen
metodoloji diğer sulak alanların iyileştirilmesi çalışmalarına rehber olma
niteliğine sahip olduğundan yaygın etkisi de yüksek olacaktır.
Anahtar kelimeler: Uzaktan Algılama (UA), Web
Tabanlı Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Sulak Alan Yönetim Stratejileri,
Sürdürülebilirlik, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP).