Akademik Veri Yönetim Sistemi
Can Z. (Yürütücü), Selbesoğlu M. O., Karabulut M. F., Erdağ H. Ş.
TÜBİTAK Projesi, 2025 - 2027
Proje Özeti
Bu çalışmada,
Antarktika’daki Horseshoe Adası üzerinde iyonosferik Toplam Elektron İçeriği
(TEC) değişimlerinin, düşük bütçeli Küresel Navigasyon Uydu Sistemleri (GNSS)
alıcıları kullanılarak izlenmesi, değerlendirilmesi ve performans analizinin
yapılması amaçlanmaktadır. İyonosferin TEC değişimlerinin izlenmesi, hem
bilimsel araştırmalar hem de uydu tabanlı iletişim sistemlerinin etkinliği
açısından kritik öneme sahiptir. Özellikle Antarktika gibi düşük sinyal kapsama
alanına sahip ve zorlu çevresel koşulların bulunduğu bölgelerde bu tür
çalışmalar, bölgenin jeomanyetik özelliklerini daha iyi anlamaya yardımcı
olacaktır.
Dünya iyonosferi, sivil ve
askeri iletişimden navigasyon sistemlerine kadar geniş bir yelpazede modern
teknolojiyi etkilemektedir. Uydulardan gönderilen sinyallerin yer
istasyonlarına ulaşması için iyonosferi geçmesi gerekmektedir ve bu süreçte
iyonosferdeki TEC, sinyallerin yayılımını önemli ölçüde etkileyebilir.
Horseshoe Adası gibi yüksek enlemlerde bu etkilerin araştırılması, hem bilimsel
açıdan hem de teknolojik gelişim açısından büyük önem taşımaktadır. Bu projenin,
temel amacı düşük bütçeli GNSS alıcılarının, yüksek maliyetli jeodezik GNSS
istasyonlarına alternatif olma potansiyelini araştırmaktır. Antarktika’da
yapılacak bu araştırmanın, bu bölgedeki iyonosferik davranışında daha iyi
anlaşılmasına katkı sağlaması ve elde edilen bulguların uluslararası literatüre
katkıda bulunması beklenmektedir.
Proje kapsamında,
Horseshoe Adası’nda mevcut jeodezik GNSS alıcılarının bulunduğu konuma düşük
bütçeli GNSS alıcıları yerleştirilecektir. İlk aşamada bu alıcıların
doğruluğunu ve performansını test etmek amacıyla İstanbul ilinde bir saha
çalışması yapılacak, burada elde edilen veriler kalibre edilecektir. Veriler,
GNSS-TEC analiz yazılımları kullanılarak işlenecek ve TEC değerleri
hesaplanacaktır. İyonosferin günlük ve mevsimsel değişimleri, güneş aktivitesi
ve jeomanyetik fırtınalarla ilişkilendirilerek değerlendirilecektir. Projenin
yöntemi, Klobuchar ve Çift Frekanslı Model yöntemi gibi matematiksel modellerin
kullanılmasını ve veri kapasitesine dayalı olarak TEC hesaplamalarını
içermektedir. Alınan verilerin doğruluğu, referans GNSS ağları ile
karşılaştırılarak kontrol edilecektir.
Proje yönetimi, cihazların
seçimi, test edilmesi ve kurulum süreçlerini içermektedir. İlk olarak, düşük
bütçeli GNSS alıcılarının anten ve bileşenleri belirlenecek ve testler
gerçekleştirilecektir. İstanbul’da yapılacak testler sonucunda elde edilen
öncül veriler analiz edilecek ve sonuçlar doğrultusunda gerekli kalibrasyonlar
yapılacaktır. Cihazlar Antarktika’da kurulduktan sonra veri toplama süreci
başlayacak ve TUR 1 ve TUR 2 istasyonlarının durumu göz önünde bulundurularak
veriler değerlendirilecektir. Alınan sinyallerin TEC hesaplamaları
istatistiksel testlerle doğrulanacak, böylece verilerin güvenilirliği
sağlanacaktır.
Bu proje, düşük maliyetli GNSS teknolojilerinin, özellikle zorlu çevre koşullarına sahip bölgelerde kullanımını artırarak, maliyet ve taşınabilirlik açısından daha fazla uygulama alanı bulmasını sağlayacaktır. Özellikle Antarktika gibi ulaşılması zor bölgelerde yapılacak çalışmalar, bilimsel araştırmaların daha geniş bir yelpazede gerçekleştirilmesine olanak tanıyacaktır. Proje sonuçları, düşük maliyetli GNSS alıcılarının veri toplama ve analiz süreçlerinde kullanılabilirliğini göstererek, gelecekte daha yaygın bir kullanım alanı oluşturacaktır.