Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2023
Yurdumuzda deprem yönetmeliği ilk olarak 1947’de, İtalya’da kullanılan deprem yönetmeliği temel alınarak hazırlanmış ve günümüze kadar 7 defa yenilenmiştir. Bunların içinde özellikle 1998 yılında yürürlüğe giren "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik (ABYYHY-98)" (Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, 1998), öncülleri ile kıyaslandığında, hem yurdumuzdaki Kuzey Anadolu ve Doğu Anadolu faylarının deprem üretme potansiyelini yan- sıtması, hem de çağdaş mühendislik tekniğinin yardımı ile getirdiği çözümleme ve tasarım kriterleri ile yurdumuzda depreme dayanıklı yapıların tasarımında ve inşasında bir milat olarak kabul edilebilir. Ayrıca, 1999 yılında gerçekleşen ve çok büyük kayıplara neden olan Gölcük ve Düzce depremlerinin ardından 2001 yılında yürürlüğe giren 4708 sayılı "Yapı Denetimi Hakkında Kanun" ile kötü malzeme kullanımı ve işçilik kaynaklı sorunların önüne geçilmeye çalışılmıştır. Bu bakımdan, geçtiğimiz 20 yıl içinde yapılmış olan binaların, gerçekleşen depremlerde aldıkları hasarların incelenip değerlendirilmesi ayrıca önemlidir.
Bu çalışma kapsamında, gerçekleşen depremlerin karakteri ABYYHY-1998, DBYBHY- 2007 (T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, 2007) ve TBDY- 2018 (AFAD, 2018) ile ortaya konan deprem beklentisi ile karşılaştırmalı olarak değerlendirilerek afet bölgesindeki binaların maruz kaldığı deprem etkilerinin yönetmeliklerde öngörülen tasarım şartlarına göre durumu araştırılmıştır. Bu etkiler altında, ilgili yönetmeliklere uygun şekilde tasarlanmış yapıların gösterdikleri hasar tipleri gözlemlenmiş olup, bunların öngörülen hasar tipine uygunluğu incelenmiştir. Görsel olarak yapılan incelemeler, ABYYHY-98’in yürürlüğe girdiği 1999 tarihinden sonra yapıldığı tahmin edilen yaklaşık 100 adet konut, ticarethane veya imalathane olarak faal kullanılan bina üzerinde yapılmıştır.
Kahramanmaraş şehir merkezi ile Karacasu, Pazarcık, Türkoğlu ve Elbistan ilçeleri, Malatya şehir merkezi ile Doğanşehir ilçesi, Adıyaman Gölbaşı ilçesi, Gaziantep şehir merkezi ile Nurdağı ve İslâhiye ilçeleri, Osmaniye şehir merkezi ile Düziçi ilçesi, Adana şehir merkezi, Hatay şehir merkezi ile Kırıkhan, Samandağ ve İskenderun ilçelerinde ABYYHY-98’in yürürlüğe girmesinden sonra inşa edildiği tahmin edilen yaklaşık 100 adet bina yapısı görsel olarak incelenmiştir. İncelemelerin yapıldığı binalara ait konum bilgisi Şekil 4 ile verilen bölge haritası üzerinde işaretlenerek verilmiştir.
İncelenen bina yapılarının yapım yılı, eğer mümkün ise bina sakinlerinden ya da bölgeyi tanıyan afetzede vatandaşlardan bilgi edinmeye, mümkün değil ise nervürlü donatının kullanımı, etriye aralıkları ve Schmidt çekici ile yapılan basınç dayanımı ölçümlerine dayanarak tahmin edilmeye çalışılmıştır. Binalarda yapılan incelemelere dair bulgular bu raporun ikinci kısmında sunulmuştur.