Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kurtarır E., Tanrıkulu E., Aşkın S. B., Çakır E., Saklapova B.
TÜBİTAK Projesi, 2023 - 2024
Bu araştırmada kentsel dönüşüm uygulamalarının yönetim süreçlerinde, yerelde belirlene başarı ölçütleri ve bu süreci izleme göstergelerini seçilen örnek alanlar üzerinden belirleyerek bir ölçme ve değerlendirme kılavuzu olarak kullanılabilecek bir değerlendirme matrisi ortaya çıkarılacaktır.
Bu araştırmada kentsel dönüşüm planlama, projelendirme ve uygulama süreçleri mekânsal, sosyal ve ekonomik boyutları ile birlikte bütüncül biçimde ele alınacaktır. Projede SKA ve Habitat III Yeni Kentsel Gündeminde sıklıkla işaret edilen kapsayıcı ve katılımcı planlama ilkeleri doğrultusunda Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları’nın alt hedeflerinin ve göstergelerinin ele alınan projeler üzerindeki etkileri irdelenecektir.
1980 yıl sonrası özellikle neoliberal politikaların uygulanmasıyla birlikte kentlerde emlak eksenli girişimciliğin egemen olduğu yeni kentsel dönüşüm süreci başlamıştır. Kısa vadede çözüm olarak görülen, proje odaklı parçacıl kentsel dönüşüm politikaları, uzun vadede kentte sosyo-mekansal ayrışmanın oluşmasına sebep olmuştur. İstanbul’da kentsel dönüşümle ilgili ilk adımlar deprem ve benzeri afetlere karşı dirençli ve dayanıklı kentler oluşturmak amacıyla hazırlanan ulusal mevzuat ve düzenlemeler ekseninde atılmıştır. Günümüzde de kentsel dönüşüm projeleri afet riski taşıyan alanlar ve yapılar üzerinden acil müdahale tedbirleri ile belirlenmektedir. Ancak başarılı kentsel dönüşüm örneklerinde de gözlemlendiği üzere dönüşüm süreçleri tasarlanırken konunun çok boyutlu ele alınması ve bütüncül biçimde yönetilmesi gerektiği görülmektedir. Bu bağlamda kentsel dönüşüm süreçlerinde politikaların fiziksel, sosyal, ekonomik ve yerel örgütlenme bileşenleri ile bütüncül bir bakış açısı ile yürütülmesi sürdürülebilir kentler ve toplumlar amacı açısından büyük önem taşımaktadır. Bu doğrultuda incelenecek örneklerin üçü de afet riski taşıyan alan olarak ilan edilerek kentsel dönüşüm projeleri uygulanmaya başlamış alanlardır.
Araştırma sürecinde öncelikle konunun kavramsal arka planı ve kapsayıcı planlama ile ilgili boyutlarını tanımlamak için literatür çalışması yapılacaktır. TUİK ve yerel yönetim gibi kaynaklardan belirlenen alanlara ilişkin sosyal, mekânsal ve kentsel veriler elde edilerek coğrafi bilgi sistemleri sayesinde tüm veri konumlandırılarak haritalandırılacaktır. Toplanan kentsel verilerin hem CBS hem de diğer arçalar sayesinde çapraz sorgulamaları yapılarak veri analizi gerçekleştirilecektir. Bu analizlere ek olarak dönüşüm alanlarına yapılacak saha gezilerinde katılımcı gözlem tekniği ile saha verisi toplanacak, fiziksel duruma dair görseller elde edilecek, sürecin paydaşlarına ve yerel kaynaklara ulaşılarak güncel veri elde edilecektir. İlgili alanlardaki anahtar kişiler, kuruluşlar ve yerel yönetim birimleri ile görüşülerek; odak grup toplantıları ve mülakatlar yoluyla kentsel dönüşüm yönetim süreçlerine dair örtük bilgi elde edilecektir.
Araştırmanın ve analizlerin sonucunda, kentsel dönüşüm süreçlerinde kapsayıcı ve katılımcı planlama modellerine yön veren SKA11- Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar Amacı kapsamında yere özgü başarı ve izleme göstergeleri belirlenecektir. Böylelikle Sürdürülebilir Kalkınma amaçlarının imzacı ülkelere verdiği ödevlerden birisi olan Amaçların ve Alt hedeflerin yerel göstergelerle operasyonlaştırılması hedefine bir katkı sunulması sağlanacaktır.