Akademik Veri Yönetim Sistemi
Rüstem K.(Yürütücü), Ayayadın Y., Darçın P.
TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2022
Bir süreç teşkil eden diğer etkinliklerde olduğu gibi, mimari tasarımda da kararların, kavramın tanımı uyarınca, belirli bir düzen / zaman içinde ilerleyerek ve gelişerek (TDK, 2021) verildiği söylenebilir. Cross (1990), Kalay (2004) ve Casakin (2008) gibi bazı araştırmacılar, sürecin, en genel anlamda, tasarım çözümüne ulaşmak amacıyla analiz / keşfetme / bilgi toplama ve sentez / oluşturma / bilgileri yorumlayarak karar verme aşamalarından meydana geldiğini söylemiştir. Bu doğrultuda mimari tasarım süreci araştırma ve analiz adımıyla başlar. Ardından toplanan verilerin yorumlandığı çıkarım sonuçlarına göre belirli kararların oluşturulduğu ön tasar (avan proje), bu kararların netleştirildiği kesin tasar, düşünsel düzeyde oluşturulan mekânların madde ortamında gerçekleştirilmesine yönelik kararların oluşturulduğu uygulama ve bileşen – parça ilişkilerine yönelik ayrıntı tasarı aşamaları gerçekleştirilerek süreç tamamlanır.
Ayrıntı tasarında, parça düzeyinde ürünler belirlendikten sonra bunların hangi gereçlerden oluşacağı ve hangi yöntemle bir araya geleceği ön tasar, kesin tasar ve uygulama tasarı sırasında alınan kararlar ile bütünleşmelidir. Clark (2012) doğru kararları verebilmenin aşamaların kapsam doğrultusunda ön tasar – kesin tasar aşamasından çok uygulama ve özellikle ayrıntı tasarı aşamasında zorlaştığını belirtmektedir. Öğrenciler, verilen bilgilerin tamamen anlaşılamaması ve deneysel olarak ortaya çıkan detayların bağlam içerisinde kavranamaması gibi sebeplerle ilerleyen süreçte sorun yaşamaktadır. Öğrencilerin mimarlık eğitiminde mimari tasarım sürecinin ayrıntı tasarı alt aşamasına ilişkin yeterli düzeyde edinim sağlayamaması, geleceğin tasarımcılarının nitelikli yapma çevreler üretmesinin önünde bir engel teşkil eder (Turkkan, Basa ve Gurel, 2010). Bu sorunlar karşısında çözüm önerileri ortaya konmakla beraber yeterli ve pratik bir yöntem bulunmamaktadır. Belirtilen saptamalara dayanarak mimarlık eğitiminde ayrıntı tasarı alt aşamasının söz edilen gereklilikler çerçevesinde yeniden ele alınmasına, özellikle tasarımcının doğru ve uygun nitelikte karar üretebilmesine destek verecek sistemli bir yaklaşıma gereksinim bulunduğu söylenebilir.
Bu çalışma ile, mimaride ayrıntı tasarının öğretilmesinin bir yöntemi olarak mimari tasarımda ayrıntıların günümüz teknolojisi doğrultusunda daha anlaşılır ve bütüncül bir anlatımla öğrencilere sunulması önerilmektedir. Mimari tasarımın ayrıntı tasarı alt aşamasını belirtilen çerçevede konu edinen bu araştırma önerisinin temel amacı: saptanan eksikliği gidermek üzere sistemli, kolay anlaşılabilir ve uygulanabilir bir yaklaşım oluşturarak, tasarımcılara söz konusu alt aşamayı gerçekleştirirken destek olmanın yanı sıra mimarlık eğitiminde stüdyo ya da yapı konularını içeren teorik-uygulamalı derslerde, öğrencinin, ayrıntı tasarını, diğer alt aşamalarda olduğu gibi deneyimleyerek öğrenmesine olanak tanıyarak katkı sağlamaktır. Bu doğrultuda ayrıntı tasarı için geliştirilmesi öngörülen yaklaşımın hem öğrencilerin eğitimdeki edinimlerini hem de mezunların meslekî bilgi ve becerilerini nitel ve nicel açıdan iyileştireceği söylenebilir. Ayrıntı tasarında ulaşılacak başarıyı artırmak için bu süreçte öğrencilere kılavuz bir yapının ortaya çıkarılması düşünülmektedir. Proje kapsamında, mimarlık eğitimindeki ayrıntı tasarı eğitimindeki eksikliklerin belirlenmesi, çevre analizlerine göre ihtiyaçların listelenmesi ve irdelenmesinin ardından, yapı ürünlerinin seçimi ve yapım sistemi kararları ile üç boyutlu model ve diyagramların üretilmesi planlanmakta; üretilen diyagram ve modellerin sistematik ve bütüncül bir şekilde öğrencilere aktarılıp konunun öğrenciler tarafından anlaşılırlığını artırmak hedeflenmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda ayrıntı tasarı eğitimindeki sorunların, öğrenmeye ilişkin sürecin ve uygun yöntemlerin sunulduğu, bireysel kullanıma açık olan ilgili öğretim görevlilerinin öğrencilerine ayrıntı çözümlerini nasıl aktarabileceklerini gösteren bir yaklaşım ortaya konacaktır. Bu yaklaşımı destekleyecek bir model kütüphanesi oluşturulacak ve herkesin kullanımına sunulacaktır. Bu doğrultuda, ilerleyen süreçte ayrıntı tasarı sebebiyle yapıda ortaya çıkabilecek sorunların azaltılması/ortadan kaldırılması düşünülmektedir.