Akgöl Sulak Alanının Zamansal Analizi AHP ile Yönetim Stratejisinin Geliştirilmesi


Creative Commons License

Gümüşay M. Ü., Musaoğlu N.(Yürütücü), Tanık A. G., Şenol A., Gümüşay A.

TÜBİTAK Projesi, 2017 - 2019

  • Proje Türü: TÜBİTAK Projesi
  • Başlama Tarihi: Mart 2017
  • Bitiş Tarihi: Haziran 2019

Proje Özeti

ÖZET

Akgöl Sulak Alanı göçmen kuş rotaları üzerinde bulunan ve Konya Kapalı Havzası’nda yer alan önemli sulak alanlarımızdan biri olup, yıllar içerisinde çevresindeki yapısal faaliyetler sonucu kurumaya başlayıp doğal sınırlarından uzaklaşmıştır. Bu proje ile Akgöl Sulak Alanı’nın rehabilitasyonu için bilimsel katkılar sağlanması amaçlanmıştır. Bütünleşik bir anlayış ve sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda sulak alan yönetim stratejileri geliştirerek eylem planlarının hazırlanması nihai hedeftir. Çalışmanın kavramsal çatısı bilgi teknolojileri kullanarak bir yönetim modeli geliştirilmesi üzerine kurulmuştur. Proje kapsamında 1954-2018 yıllarını kapsayan süreçte hava fotoğrafları, topografik haritalar ve uydu görüntüleri ile sulak alan sınırları içersindeki su ile kaplı alanlar da dahil olmak üzere arazi kullanımı değişimi zamansal olarak analiz edilmiştir. Alanın iyileştirilmesinde zeminin su tutma özellikleri de geoteknik yöntemler kullanılarak incelenmiş ve zemin özelliklerine bağlı iyileştirici çözümler de üretilmiştir. Su miktarındaki azalmanın yanı sıra proje süresinde 3 farklı mevsimde sulak alan ve alanı besleyen akışlardan su numuneleri alınarak su kalite analizleri de gerçekleştirilmiştir. Çok yönlü yürütülen çalışmaların sonuçları Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ortamında bütünleştirilip, Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden biri olan Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) uygulanarak sulak alanın rehabilitasyonunda öne çıkan kriterler belirlenmiştir. Bu kriterler bağlamında da eylem planları hazırlanmıştır. Ayrıca, sorgulanabilir ve web sunucu üzerinden yayınlanabilir bir sistem geliştirilmiştir. Yürütülmüş olan bu çalışma ile ülkemizdeki diğer sulak alanlar için de bir yönetim ve izleme modeli altyapısı kurulmuştur. Proje ile inşaat, çevre ve geomatik mühendisliği bölümleri birarada görev yaparak ve orman mühendisliği alanından gelen danışmanın katkılarıyla da farklı bakış açılarının biraraya geldiği bir proje gerçekleştirilmiştir. Proje kapsamında iki çalıştay düzenlenmiştir. Bunların ilki yörede halkın ve diğer paydaşların katılımı sağlanarak yapılmış ve sürdürülebilir sulak alan yönetimi bağlamında katılımcılar bilgilendirilmiş ve Akgöl ile ilgili halktan gelen bildirimlerden de yararlanılmıştır. İkinci çalıştayda ise, projenin tamamlanmasıyla birlikte proje sonuçlarının yani geliştirilen yönetim stratejileri kapsamında eylem planları tanıtılmış ve özellikle merkezi ve yerel yönetimlerle paylaşılmıştır.Bu havza üzerinde proje ile hedeflenen ve disiplinlerarası boyutu öne çıkan başka bir çalışma bulunmamaktadır. Proje kapsamında geliştirilen metodoloji diğer sulak alanların iyileştirilmesi çalışmalarına rehber olma niteliğine sahip olduğundan yaygın etkisi de yüksek olacaktır.

 

 Anahtar kelimeler: Uzaktan Algılama (UA), Web Tabanlı Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), Sulak Alan Yönetim Stratejileri, Sürdürülebilirlik, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP).