Akademik Veri Yönetim Sistemi
Şahin C. (Yürütücü), Yüksel Y., Güner H. A., Öztürk M., Şafak I.
TÜBİTAK Projesi, 2018 - 2021
İklim değişikliği sonucunda oluşan kıyı morfolojisi değişimlerindeki
etkili temel değişkenler dalga özellikleri, fırtına sıklığı/şiddeti ve akarsu
taşkınlarıdır. Bu çalışmada, bir akarsu delta kıyısında iklim değişikliği etkilerinin,
dalga-akıntı iklimi, katı madde dinamiği, kıyı çizgisi değişimi ve
erozyon-birikme süreçleri üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Pilot bölge
olarak Karadeniz kıyı kesimi içinde Karasu kıyısında kırılgan bir delta bölgesi
olan Sakarya Nehri Deltası seçilmiştir. Bölgenin hidrodinamik ve katı madde
taşınım yapısı, farklı mevsimlerde Sakarya Nehri’nin etki bölgesi yakınlarında gerçekleştirilen
saha ölçümleri kullanılarak incelenmiştir. Çalışma alanının hidrodinamiği, katı
madde dinamiği ve kıyı şeridinin iklim değişikliği etkilerine karşı davranışı
sayısal modelleme yaklaşımıyla çalışılmıştır. Sayısal modeller, model
girdilerinin mevcut olduğu son 40 yılın yanında gelecek yıllarda (2100 yılına
kadar) kıyı bölgesinde meydana gelecek muhtemel değişikliklerin incelenmesi
için kullanılmıştır. Gelecek dönem için analizler iki farklı iklim değişikliği
senaryosu için bölgesel iklim modelleri tarafından sağlanan iklim verileri
kullanılarak yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, proje bölgesinde geçmiş
yıllara kıyasla, gelecekte daha enerjik fırtına olaylarının ortaya çıkabileceği,
100 yıllık yineleme dönemi için ekstrem rüzgar hızlarında ve dalga
yüksekliklerinde belirgin artışlar olacağı öngörülmektedir. Yıllık ortalama
akarsu debisinin gelecekte azalma eğilimine sahip olacağı fakat yıllar arasında
değişimlerin artmasıyla bazı yıllarda debilerin geçmişte görülen değerlerin çok
üstüne çıkabileceği ya da çok altına inebileceği görülmüştür. Bu çalışma
sonucunda, bölgenin rüzgar-dalga iklimi ve akarsu deşarjındaki uzun dönemli
değişimlerin iklim değişikliği göstergeleri ile büyük ölçüde uyum gösterdiği
belirlenmiştir. Katı madde dinamiği incelendiğinde, net katı madde birikimi
Sakarya Nehri’nin Karadeniz’e döküldüğü kıyı bölgesinde meydana gelmektedir. Ancak,
gelecek yıllarda akarsuyun getirdiği katı madde miktarındaki azalmayla uyumlu
bir şekilde birikim miktarı azalmaktadır. Kıyı çizgisi değişim model
sonuçlarına göre, 2061-2100 yılları arasında kıyı bölgesi erozyon ve yığılma
açısından kıyı daha stabil hale geçmektedir. Akarsu ağzının batısında,
arkasında önemli bir sit alanı olan Acarlar longozunu barındıran kıyı bölgesi
dinamik denge içindedir ve belirgin bir erozyon ya da yığılma davranışı görülmemektedir.