Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kozaman Aygün S., Seçkin E. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2022 - 2024
Yirminci yüzyılın ikinci yarısında giderek hızlanan kentleşme kentli nüfusun beslenmesi sorununun kitlesel üretim çerçevesinde ele alınmasına yol açmıştır. Gıda lojistiğinin gelişmesi, paketlenmiş/işlenmiş gıdanın küresel pazarlar için üretilmesini kolaylaştırmıştır. Kitlesel tüketime uygun üretim yapmak ve ölçek ekonomilerinden yararlanmak üzere geliştirilen tekniklerle yapılan tarım yaygınlaşmıştır. Günümüzde konvansiyonel tarım olarak adlandırılan bu yöntemle, dünyanın herhangi bir yerinde doğal nitelikleri değiştirilmiş ve standartlaştırılmış gıdaya erişim kolaylaşmıştır. Ancak, bu gelişmelerle birlikte ortaya çeşitli sorunların çıktığına tanık olunmaktadır. Toplumun tüm kesimlerinin sağlıklı, güvenilir gıdaya erişimi ve çiftçinin adil gelir elde etmesinin yolları aranmıştır. Çevreyi kirletmeden sağlıklı besin üretilmesi amacıyla, sürdürülebilir tarımsal üretime yönelik yenilikçi çözüm arayışları başlamıştır. Organik tarım, bu arayışlarla önem kazanmıştır. Organik tarıma ilişkin yasal-yönetsel mevzuatın geliştirilmesi ve uluslararası aktörlerden yerel aktörlere kadar geniş bir çevrede kabul görmesi, farklı disiplinlerden akademisyenleri bu alana ilgi duymaya yönlendirmiştir. Organik tarım konusunu bölge planlama disiplini içinde; ilişkisel yaklaşımla ele almak ve ileri-geri bağlantılarını ortaya koymak, bu projenin özgün yanlarından birisini oluşturmaktadır.
Önerilen araştırma projesi, ilgili yazındaki tartışmalar doğrultusunda Bursa örneği üzerinden organik tarımın mekânsal desenini çıkarmaya, organik tarıma geçişi ve mevcut organik çiftliklerin genişlemesini kolaylaştıran ve zorlaştıran faktörleri belirlemeye yönelik çalışmaları kapsamaktadır. Sonuçta önerilen araştırma projesi, metropol olan Bursa’da organik tarımın geliştirilmesine yönelik yere özgü özendirici politikalara altlık oluşturacak çıkarımlarda bulunmayı hedeflemektedir. Projenin bir diğer hedefi ise, organik tarım faaliyetlerinin coğrafyasının ve devamlılığının ortaya konulması, sürdürülebilir gıda sistemlerinin yaygınlaşması durumunda yerel ekonomi üzerindeki etkisinin değerlendirilmesidir.
Projede geniş kapsamlı bir analiz süreci tasarlanmıştır. Kantitatif analizler; araştırmanın gerektirdiği detayı oluşturabilmek için bölge ve il ölçeğinde kurgulanmıştır. İstatistiki ve mekânsal analizler, fizik mekan koşullarının incelenmesi ve lokasyon katsayısı tekniği ile yorumlanacaktır. Konunun sosyal boyutunu, yerel bilgiyle ölçebilmek için üretici anketleri tasarlanmıştır. Karar Ağacı modeli, faktör analizi ve ki-kare testi ile değerlendirmeler yapılacaktır. Diğer yandan konuya ilişkin açıklayıcı ve yorumlayıcı çözümlemelerin, daha çok kalitatif analizler ile oluşması beklenmektedir. Aktörlerle yapılması planlanan yarı yapılandırılmış mülakatlar tematik analizleri oluşturacaktır. Odak grup toplantısı ile kurumsal ve organizasyonel bağlamın tartışılması ve bu aşamadaki çözümlemenin AHP tekniği ile gerçekleşmesi planlanmıştır. Bu kapsamda araştırma üç aşamadan oluşmaktadır: Birinci aşama; saha çalışmasına altlık sağlayacak kavramsal çerçevenin oluşturulmasını konu almaktadır. Bu aşama, çoğunlukla ikincil verilerden yararlanılacaktır. Keşfedici mülakatların da yol göstericiliği ile alan çalışmasına başlanması, çalışmanın ikinci aşamasını oluşmaktadır. Bu aşamada; anketler ve yarı yapılandırılmış derinlemesine yüzyüze görüşmeler yapılacaktır. 207 çiftçiden oluşan ana kitleye ulaşılması hedeflenmektedir. Çalışmanın üçüncü aşamasında; organik tarım faaliyetlerini etkileyen bölgesel dinamiklerin mekânsal ve ilişkisel ağları yorumlanacaktır. Faktör analizi, ki-kare testi, karar ağacı modeli, mekânsal otokorelasyon analizleri bu süreçte kullanılacaktır. Odak grup toplantısında, aktörlerin kendi uzmanlık alanları ve kurumsal kimlikleri bağlamında organizasyonel kapasite, kurumsal altyapı, coğrafi bağlam ve sosyo-ekonomik bağlam açısından alanı değerlendirmeleri sağlanacaktır. Ayrıca tematik kodlama ile kalitatif verilerin işlemselleşmesi sağlanacaktır.
Organik tarımın mekânsal ve ilişkisel analizini konu alan çalışmamızın, toplumsal ve ekonomik etkilerinin görülmesi beklenmektedir. Organik tarımın geliştirilmesinde öncelikli olarak bölgesel koşulların ele alınması, bu alandaki sorun ve potansiyelleri bölgedeki tüm aktörleriyle birlikte etkileyecektir. Projede, organik ürünlerin doğrudan dağıtım kanallarına entegre olmasına yönelik ipuçları sunulacaktır. Organik tarım sektörünün ileri ve geri bağlantılarını da inceleyerek, bölgede geliştirilmesi gereken sektörlere işaret edecektir. Sektör kararlarını yönlendirecek politikalara altlık sunulacaktır. Böylece bölgenin ekonomik gelişmesi bakımından organik tarımın yeri ve önemi ortaya konacaktır.