Akademik Veri Yönetim Sistemi
The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC, cilt.4, sa.4, ss.39-54, 2014 (Hakemli Dergi)
Fotoğraf, 19. yüzyıldaki icadından hemen sonra sanat tarihi araştırmalarının hizmetinde kullanılmaya başlanmıştır. Resim, seramik, çini gibi sanat eserlerinin fotoğraflanmasının yanı sıra en değerli mimari yapıların da günümüze kalan fotoğrafları hayli önem teşkil etmektedir. Türkiye, Türk İslam Mimarisinin nadir örnekleri olan Mimar Sinan’ın camilerine sahip olması açısından dünyadaki en önemli ülkelerden birisidir. Ancak hala Mimar Sinan eserlerinin fotoğraflarını içeren, sistemli fotoğraf çekimi gerçekleştiren ve bunu paylaşan bir kurum bulunmamaktadır. Oysa araştırmacıların büyük bir çoğunluğunun bu tür görsel verilere olan ihtiyacı artmaktadır. Camilerin gerek geçmiş, gerekse şimdiki durumlarına ilişkin fotoğrafları araştırmacılar için daima bir ihtiyaçtır. Bu konudaki geçmişe yönelik en büyük kaynaklar Oktay Aslanapa gibi sanat tarihçilerin kendi imkânları ile çektikleri fotoğraflardır. Bu fotoğraflar hem camiler hakkında hem de çevreleri hakkında araştırmacılara büyük imkânlar sunar. Ancak bu fotoğrafların temin edilmesi çok zordur. Çünkü kişisel arşivlerdir. Ancak kendi kitaplarına koydukları bir iki fotoğraf ile sınırlıdır. Makalede, öncelikle Türkiye’de yayımlanan Mimar Sinan kitaplarından ve bu kitaplarda yer alan fotoğraflardan bahsedilecektir. Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarından günümüze kadar Mimar Sinan’ın gerek tek bir yapısını içeren, gerekse onun monografisi olan birçok kitap yayımlanmıştır. Bu kitaplarda yer alan fotoğrafların çoğu anonimdir veya sanat tarihçilerin kendileri tarafından çekilmiştir. Ancak 1970’lerden itibaren sanat tarihçileri fotoğraf sanatçıları ile işbirliği yaparak Sinan yapılarının daha estetik fotoğraflanmasını sağlamışlardır. Mimar Sinan eserlerinin fotoğraflarının yer aldığı bir başka alan ise internet ortamıdır. Günümüz internet fırsatları çok yoğun bir fotoğraf rezervi ile karşı karşıya kalmamıza neden olmaktadır. Ancak bu fotoğraflar sanat tarihçiler ve diğer araştırmacılar açısından ne kadar doyurucu ve kullanılabilirdir? Makalenin bu bölümünde günümüz internet ortamındaki Mimar Sinan eserlerinin fotoğrafları araştırılacaktır. Son bölümde ise, Mimar Sinan eserlerinin sahip olduğu hat, çini, ahşap süslemelerin sistemli bir fotoğraf çekimi projesi olan İstanbul’daki Bir Kısım Osmanlı Mimari Eserlerinde Dekoratif Unsurların Estetik Analizi (Çini-Kalemişi-Ahşap-Taş-Mermer Desenleri-Hat Kompozisyonları) adlı proje anlatılacaktır. Projedeki fotoğraf çekimleri günümüzün en son sayısal fotoğraf olanakları kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Çekimler, caminin konumunu gösterecek The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC October 2014 Volume 4 Issue 4 Copyright © The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication 40 genel planlar ile başlamış, yapıyı tanıtıcı genel fotoğrafların çekilmesinden sonra da camilerde yer alan ahşap, çini, hat gibi süslemelere yoğunlaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Fotoğraf, Mimar Sinan, Görsel Araştırma, Arşiv, Osmanlı Mimarisi