Müzelerde İklim Denetiminin Tarihçesi


Ünsal M., Uğuryol M. F.

V. INTERNATIONAL EUROPEAN CONFERENCE ON SOCIAL SCIENCES, İzmir, Türkiye, 18 - 19 Temmuz 2020, ss.373-390

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İzmir
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.373-390
  • Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Müzelerde iklim denetimi, iklimsel parametrelerin zarar verici etkilerine karşı koleksiyonların güvenle korunması amacıyla gerçekleştirilmektedir. Bu bağlamda etkileri kontrol edilmek istenen temel parametreler sıcaklık ve bağıl nemdir. Erken iklim denetim çabalarında bağıl nem seviyeleri göz ardı edilirken, temel kaygının ziyaretçilerin konforu, yani ısınma ve temiz hava gibi ihtiyaçlarının giderilmesi yönünde olduğu göze çarpmaktadır. İklimsel farklara hızlı tepki veriyor olmaları dolayısıyla ahşap nesnelerin, bu alanda gerçekleştirilen pek çok deneysel çalışmada yaygın olarak kullanıldığı görülmüştür. Bununla birlikte diğer malzeme sınıflarının tepkilerinin değerlendirilmesi de iklim denetiminin başarımını etkilemiştir. Belirli malzeme sınıfları benzer çevresel koşulları talep etse de, koleksiyonları oluşturan çok çeşitli müze nesneleri birbirinden oldukça farklı iklimsel hedeflerin elde edilmesini gerektirmiştir. Tüm koleksiyonları bütünüyle ve yüksek nitelikte korumanın maliyeti ve zorluğu, alternatif yaklaşımların ortaya çıkışını hızlandırmıştır. Bugün önde gelen müzeler; pasif ve etkin iklim denetim yöntemlerini birlikte kullanma, aynı zamanda koleksiyonlarını tolere edebilecekleri en geniş aralıktaki iklim koşullarında koruma yoluyla enerji tüketimlerini azaltma eğilimindedir. Bu yazı kapsamında, öncül müze deneyimlerinin oluşmaya başladığı süreçten günümüze iç mekân havasının koşullandırılmasında kullanılan uygulamalar, iklim denetim sistemlerinin gelişimi ve iklim denetimindeki yaklaşımlar ele alınmıştır. Konu tarihsel süreç içerisinde incelenmiş ve dünyadaki erken uygulamalardan başlanarak 19. yüzyıldaki öncül çabalara, 1. ve 2. Dünya Savaşları sırası ve sonrasındaki gelişmelere, iklim denetim standartlarının gelişimine, 1978 sonrasında yaygınlaşan uygulamalara ve günümüzde kabul gören yaklaşımlara yer verilmiştir. Detaylı bir literatür taraması ile gerçekleştirilen çalışma sonucunda müzelerde iklim denetiminin; geçmiş tecrübeleri kılavuz alan, bilimsel çalışmalarla desteklenen, çevresel farkındalığın şekillendirmeye başladığı, farklı disiplinlerden uzmanların birlikte çalışmasını gerektiren bir sürece evrildiği ortaya koyulmuştur. Ayrıca her müzenin kendi özgün koşullarına uygun olarak iklimlendirilmesi gerektiği değerlendirilmiştir.

Climate control in museums is necessary for the safety of the collections against the damaging effects of climatic parameters. In this context, the main parameters that need to be controlled are temperature and relative humidity. In the early climate control efforts, the main concern was the comfort of the visitors, like fresh air and heating needs, while the relative humidity level was mostly a disregarded issue. It is observed that wooden objects are widely used in many experimental studies carried out in this field due to their rapid response to climatic differences. However, evaluating the responses of other material classes has also affected the performance of climate control. Although certain classes of materials demand similar environmental conditions, a wide variety of museum objects that composing the collections required quite different climatic targets. The cost and difficulty of preserving all collections entirely and also within a high quality level have accelerated the emergence of alternative approaches. The leading museums today aim to reduce energy consumption by using the wider range of climatic intervals that their collections can tolerate and also combining passive and active climate control methods to preserve their collections. Within the scope of this paper, applications used in indoor air conditioning are discussed as well as approaches in climate control and the development of climate control systems beginning with early museum experiences are evaluated. The subject has been studied within the historical process through the early practices in the world, the pioneer efforts in the 19th century, the improvements during and after the World War I and World War II, the development of climate control standards, the practices that became widespread after 1978, and the approaches accepted today. As a result of the study carried out with a detailed literature review, it has been revealed that climate control in museums has evolved into a process that requires experts from different disciplines working together, taking into consideration the past experiences and the support of new scientific studies as well as environmental awareness. Besides, it is evaluated that each museum should be climatized according to its unique conditions.