Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Kimya Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Elif Başak Ersoy
Danışman: Çiğdem Yolaçan
Özet:
Maleimid
türevlerinin, çeşitli biyolojik aktivite türleri sergiledikleri bilinmektedir.
Bazı maleimidler, insanlar dahil tüm canlı organizmalarda hücre içi sinyal
yollarında kilit rol oynayan protein kinazlar gibi çeşitli enzimlerin yüksek
düzeyde aktif inhibitörleri olarak tanımlanmıştır. GSK-3 inhibitörü olarak geliştirilen
moleküllerin içerisinde maleimid türevlerinin etkili olduğu görülmüştür. Maleimid
sınıfın birçok bileşiği antibakteriyel, antifungal, antitümör ve
antitüberküloz, analjezik, antiprotozoal, sitotoksisite ile ilgili olarak elde
edilmiş ve karakterize edilmiş, ayrıca bakterilerde çoklu ilaç direncinin
önlenmesine yönelik maddeler olarak tanımlanmıştır.
Son yıllarda,
çok çeşitli heterohalkalı bileşikler sentezlenmekte ve bunların biyolojik
aktiviteleri araştırılmaktadır. Özellikle heterohalkalı bileşiklerin kanser
hücrelerine karşı davranışları incelenmektedir. İlaç hammaddesi olarak
kullanılabilmeleri nedeniyle piperidin, piridin, piperazin, oksazol,
tiyazolidin ve pirol gibi beş ve altı üyeli heterohalkalı bileşikler
20.yüzyılın başlarından itibaren farmasötik kimyacılar tarafından üzerinde
önemle durulan bir konu haline gelmiştir. Bu tür heterohalkalı bileşiklerin
yüzyıllık tarihinin incelenmesi sonucunda azot ve oksijen içeren yapı
iskeletinin biyolojik olarak aktif bileşiklerin modellenmesinde kullanılması
durumunda büyük bir çeşitliliğin ortaya çıktığı görülmüştür. Bu tür
heterohalkalı organik bileşiklerin oldukça önemli biyolojik ve fizyolojik
aktivite göstermelerinin nedeni karakteristik olarak N-C-O grubuna sahip
olmalarından kaynaklandığı bilinmektedir. Literatürdeki heterohalkalı bileşik
sentezlerinin temelini çeşitli halka kapanması reaksiyonları oluşturmaktadır.
Bu çalışma şu aşamalardan
oluşur; birinci aşama ana iskelet olan indazol ve pirol substitue maleimid
bileşiğinin sentezlenmesini içerir. Diğer aşama sentezlenen indazol ve pirol
substitue maleimid iskeletinin azot atomlarından alkil zincirleri ile kombine
edilerek çeşitli gruplarla? türevlendirilmesi ve glikojen sentaz kinaz-3β
inhibitörleri ve anti-kanser ajanları olarak incelenebilecek bir dizi indazol
ve pirol substitue maleimid türevlerinin sentezlenmesini içermektedir. Üçüncü aşama
ise, sırasıyla FTIR, 1H NMR, 13C NMR (APT), LC-MS (Q-TOF,
HRMS) teknikleri kullanılarak sentezlenen tüm yeni bileşiklerin yapıları
karakterize edilmiştir.
Son aşamada ise
elde edilen yeni moleküllerin biyolojik aktivite çalışmalarını (anti-kanser ve
GSK-3β araştırmaları) içermektedir.
Anahtar Kelimeler: Heterohalkalı bileşikler, Maleimid, Antikanser aktivite, GSK-3.