Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, İstatistik Bölümü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Mehmet Şamil Güneş
Danışman: Doğan Yıldız
Özet:
Su yönetim
planlamasında, özellikle su havzası yönetiminde akımın istatistiksel olarak
tutarlı ve performanslı bir şekilde modellenmesi, diğer sıcaklık, yağış gibi
klimatolojik etkilerle beraber değerlendirilmesi önem taşımaktadır. Bu nedenle,
istatistiksel model yaklaşımları, su yönetimini etkileyen faktörleri
değerlendirmek, etkilerini anlamak, gelecekteki kullanımı tahmin etmek ve bu
sistemleri doğru bir şekilde geliştirmek için kullanılabilir. Bu tez çalışmasında,
aylık akımı tahmin etmek için ayrık dalgacık dönüşümlerini (WT'ler) ve yapay
sinir ağlarını (YSA'lar) birleştiren hibrit bir model kullanılmıştır. Çalışmada
kullanılan WT-ANN hibrit modeli, Daubechies ana dalgacığı kullanılarak, farklı
hava sıcaklığı, yağış ve akış değişken kombinasyonları ve bunların dalgacık
dönüşümleri ile Çoruh nehri havzasındaki üç ölçüm istasyonu için bir ay sonrası
akımı tahmin etmek için kullanılmıştır. En yaygın olarak kullanılan hibrit
WT-ANN modelleri oluşturulmuş ve geleneksel YSA modelleri ile
karşılaştırılmıştır. Veri seti kronolojik olarak eğitim, validasyon ve test
verilerine bölünmüştür. Sonuçlar, WT-ANN hibrit modellerinin her üç istasyon
için geleneksel YSA modellerinden daha iyi performans verdiğini göstermiştir. Ayrıca,
kronolojik olarak bölünmüş veri seti kullanılması, periyodik olarak hidrolojik
verilerdeki değişikliklerin model performansı üzerindeki etkilerini incelemek
için kullanılmıştır. Ek olarak, eğitim döneminde model performansları,
hidrolojik verilerdeki yapısal değişiklikler nedeniyle validasyon ve test
dönemlerinde daha düşük performansla karşımıza çıktığı görülmektedir.
Anahtar Kelimeler: akım, yapay
sinir ağları (YSA), dalgacık dönüşümü, hava sıcaklığı, yağış
|