Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: ATHRAA TAHER IBRAHIM AL-SWAIEDI
Danışman: Yaşar Nuhoğlu
Özet:
Bu araştırmada, Güney Irak'taki Basra şehrinde seçilen üç bölgede yer alan araştırma alanlarında topraktaki radyoaktif radon gazı (Rn222) ölçümlerini gerçekleştirilmiştir. Çalışma alanları Basra Şehrinin kuzeyi, doğusu ve batısı olmak üzere üç ana bölgeye ayrılmıştır. Seçilen üç alanın bir tanesi doğal kırsal alan, diğer iki tanesi kentsel-endüstriyel alanlar içerisinde yer almaktadır. Kuzey bölgesi "Al- Qurna" olarak adlandırılır; ikincisi "Kutaiban" olarak adlandırılır ve Basra şehrinin doğusunda yer alır; üçüncüsü "Al-Shuaiba" olarak adlandırılır ve Basra'nın batısında yer alır. Al-Qurna araştırma alanından 24, Kutaiban araştırma alanından 38, Al-Shuaiba araştırma alanından 38 örnek alınmıştır. Basra şehir merkezinin yaklaşık 15-20 kilometre batısında bulunan Al-Shuaiba bölgesi, petrol çıkarma ve rafinasyon tesislerinin varlığıyla karakterizedir. Bu bölgedeki farklı yerlerden otuz sekiz başka örnek alındı, minimum ve maksimum konsantrasyonlar sırasıyla 352.9±4.7 ila 298.3,9±4.0 Bq/m³ arasında değişmiştir. Bu bölgedeki örnekler için genel ortalama 292.74 Bq/m³'tür. xii Al-Qurna, Basra Valiliği'nin merkezinin yaklaşık 70-75 km kuzeyinde yer almaktadır. Bu alan, petrol üretiminin başladığı son petrol arama alanlarının varlığı ve gaz, buhar ve duman emisyonlarının varlığı nedeniyle seçilmiştir. Farklı yerlerden 24 örnek alınmış ve Al-Qurna'daki bu çalışma alanlarında radon gazı konsantrasyonları 181.9 ± 2.4 ile 58.2 ± 8.4 Bq/m3 arasında ölçülmüştür. Bu örnekler için genel ortalama 70.0 ± 39.3 Bq/m3'tür. Bu alandaki konsantrasyonların, radon konsantrasyonlarını ölçmek için kullanılan uluslararası sistem içinde olduğu ve bu nedenle güvenli kabul edildiği bulunmuştur. Son alan Basra Valiliği merkezinin doğusunda bulunan (Kutaiban) bölgesidir. Bu alan nehirler ve palmiye ormanları bakımından zengin bir kırsal alan olması ve bu nedenle termik santral dışında birkaç fabrika ve tesis olmasıyla karakterize edilir. Bu araştırma alanlarında, radon gazı konsantrasyonları beş farklı lokasyonda 109.1±1.4 Bq/m3 – 32.7±3.4 Bq/m3 arasında bulunmuştur. Bu örnekler için genel ortalama 77.1±36.2 Bq/m3'tür. Sonuç olarak doğal alanlarda ölçülen radon seviyesinin endüstriyel alanlardan 2-3 kat daha az olduğu bulunmuştur. Bu durum petrol çıkarırken yer altı katmanlarının kırılması sonucu bu katmanlardan üst katmanlara çıkan radon gazından kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Güney Irak, Radon, RadyoaktiviteBu araştırmada, Güney Irak'taki Basra şehrinde seçilen üç bölgede yer alan araştırma alanlarında topraktaki radyoaktif radon gazı (Rn222) ölçümlerini gerçekleştirilmiştir. Çalışma alanları Basra Şehrinin kuzeyi, doğusu ve batısı olmak üzere üç ana bölgeye ayrılmıştır. Seçilen üç alanın bir tanesi doğal kırsal alan, diğer iki tanesi kentsel-endüstriyel alanlar içerisinde yer almaktadır. Kuzey bölgesi "Al- Qurna" olarak adlandırılır; ikincisi "Kutaiban" olarak adlandırılır ve Basra şehrinin doğusunda yer alır; üçüncüsü "Al-Shuaiba" olarak adlandırılır ve Basra'nın batısında yer alır. Al-Qurna araştırma alanından 24, Kutaiban araştırma alanından 38, Al-Shuaiba araştırma alanından 38 örnek alınmıştır. Basra şehir merkezinin yaklaşık 15-20 kilometre batısında bulunan Al-Shuaiba bölgesi, petrol çıkarma ve rafinasyon tesislerinin varlığıyla karakterizedir. Bu bölgedeki farklı yerlerden otuz sekiz başka örnek alındı, minimum ve maksimum konsantrasyonlar sırasıyla 352.9±4.7 ila 298.3,9±4.0 Bq/m³ arasında değişmiştir. Bu bölgedeki örnekler için genel ortalama 292.74 Bq/m³'tür. xii Al-Qurna, Basra Valiliği'nin merkezinin yaklaşık 70-75 km kuzeyinde yer almaktadır. Bu alan, petrol üretiminin başladığı son petrol arama alanlarının varlığı ve gaz, buhar ve duman emisyonlarının varlığı nedeniyle seçilmiştir. Farklı yerlerden 24 örnek alınmış ve Al-Qurna'daki bu çalışma alanlarında radon gazı konsantrasyonları 181.9 ± 2.4 ile 58.2 ± 8.4 Bq/m3 arasında ölçülmüştür. Bu örnekler için genel ortalama 70.0 ± 39.3 Bq/m3'tür. Bu alandaki konsantrasyonların, radon konsantrasyonlarını ölçmek için kullanılan uluslararası sistem içinde olduğu ve bu nedenle güvenli kabul edildiği bulunmuştur. Son alan Basra Valiliği merkezinin doğusunda bulunan (Kutaiban) bölgesidir. Bu alan nehirler ve palmiye ormanları bakımından zengin bir kırsal alan olması ve bu nedenle termik santral dışında birkaç fabrika ve tesis olmasıyla karakterize edilir. Bu araştırma alanlarında, radon gazı konsantrasyonları beş farklı lokasyonda 109.1±1.4 Bq/m3 – 32.7±3.4 Bq/m3 arasında bulunmuştur. Bu örnekler için genel ortalama 77.1±36.2 Bq/m3'tür. Sonuç olarak doğal alanlarda ölçülen radon seviyesinin endüstriyel alanlardan 2-3 kat daha az olduğu bulunmuştur. Bu durum petrol çıkarırken yer altı katmanlarının kırılması sonucu bu katmanlardan üst katmanlara çıkan radon gazından kaynaklanabileceği düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Güney Irak, Radon, Radyoaktivite