Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Sehir Bölge Plan.Böl, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Burcu SARI BAŞMAN
Danışman: Oya Akın
Özet:
Özgün bir birey olarak insan, kentsel ve sosyal çevresi ile iletişim kurma ve sosyalleşme
ihtiyacı duyan bir varlıktır. Bu sosyalleşme ve etkileşime zemin hazırlayan, bireylerin bir
araya gelerek etkileşim ve iletişim kurdukları, birbirleriyle ve kentsel çevreleriyle
tanışıklık geliştirdikleri toplumsal alanlar olan ortak mekânlar, toplumların ve bireylerin
sosyal yaşamlarının niteliği ve sürdürülebilmesi açısından önemli bir rol oynamaktadır.
Bu çalışmada 1950 öncesi, 1950-1980 ve 1980 sonrası kesitte dokudan birim konut
ölçeğine, ortak mekânların hangi dinamikler etkisi ile nasıl değiştiği ve günümüz
kesitinde ortak mekânlarını yitiren dokularda ortaya çıkan problemlerin tanımlanması
amaçlanmaktadır.
Çalışmanın omurgasını; mahalle-komşuluk grubu, sokak-meydan-yapı adası ve parselbirim konut olmak üzere üç ölçek oluşturmaktadır. Bu bağlamda öncelikle; kavramsal
olarak mahalle/komşuluk grubu, sokak/meydan ve yapı adası/parsel/birim konut
ölçeklerinde ortak mekân kavramının ne ifade ettiği ve öneminden bahsedilmiştir. Ortak
mekânlarda yaşanan değişimin kent mekânında özellikle konut alanlarında yaşanan
değişim/dönüşüme koşut gerçekleştiği gerçeğinden hareketle ikinci olarak, üç ana
kırılma noktası çerçevesinde; teknolojik, sosyal, ekonomik toplumsal ve kentsel
değişimlerin yaşama kültürüne ve konut mekânına etkisi incelenmiştir. İlk dönem
geleneksel yaşam biçiminin yönlendirdiği ve geleneksel dokunun hâkim olduğu 1950
öncesi dönemdir. İkinci dönem geleneksel konuttan apartman konuta geçilen, yatayda
ve düşeyde yapılaşmış yüzeyin arttığı 1950-1980 arası dönemi kapsamaktadır. Yeni xvi
yaşam biçiminin tüm Dünya’yı etkilediği 1980 sonrası ise üçüncü dönem olarak ele
alınmıştır.
1950’den günümüze ortak mekânların hangi dinamikler etkisinde nasıl değiştiği
sorusunun somut yanıtı ise dönemlere ait ve mevcut kesit itibariyle varlığını sürdüren
doku örnekleri üzerinden yapılan arazi çalışmalarından hareketle aranmıştır. Her
döneme özgü örnekler arasından seçilen üç dokunun; mahalle-komşuluk grubu, sokak-meydan-yapı adası ve parsel-birim konut ölçeklerinde yer alan ortak mekânları; üç
ölçeğe ilişkin belirlenen tasarım parametreleri dâhilinde değerlendirilmekte ve ortak
mekânlarını kaybeden günümüz dokularına ilişkin çıkarımlarda bulunulması
hedeflenmektedir.
Anahtar Kelimeler: mekân / ortak mekân / mahalle / tasarım parametreleri / değişim