Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, --------------------, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: İngilizce
Öğrenci: Eda GÖRÜN
Danışman: Erhan Kurtarır
Özet:
Günümüzde şehirler, iklim değişikliği, çevresel bozulma ve artan sosyo-ekonomik eşitsizlikler gibi çok boyutlu ve birbirine bağlı krizlerle karşı karşıyadır. Bu karmaşık sorunların yönetilmesinde geleneksel planlama yaklaşımlarının yetersiz kaldığı görülmekte; bu durum, veri odaklı ve yenilikçi yaklaşımlara olan acil gereksinimi ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda bu tez, etkili kent planlama ve yönetişiminin ancak güçlü bir veri temeline dayanarak mümkün olabileceğini savunmakta; değer odaklı kentsel veriyi yenilikçi çözümlerin geliştirilmesinde temel bir unsur olarak konumlandırmaktadır.
Kent politikalarının gerçek etkisi , kentsel verinin nasıl tanımlandığı, kalitesi ve nasıl yönetildiği ile doğrudan ilişkilidir. Bu tez, kentsel veriye, şeffaflığı, bağlamsal uygunluğu ve kamu değerini vurgulayan yeni bir bakış açısı geliştirmektedir. Bu bakış açısı dahilinde kentsel gözlemevi modeli, veri yönetişimi, katılım ve kentsel politika üretimi süreçlerini bütüncül biçimde ele alan bir yapı olarak önerilmektedir.
Çalışma kapsamında kapsamlı bir literatür taraması yoluyla kentsel veri kullanımının tarihsel dönüşümü irdelenmiş; küresel standartlar ve inisiyatifler analiz edilmiş, akıllı şehir gibi veri odaklı kentleşme paradigmalarına eleştirel bir perspektif sunulmuştur. Araştırmanın uygulamalı kısmında ise, UN-Habitat tarafından tanınan beş kentsel gözlemevi örneği karşılaştırmalı vaka analizi yöntemiyle incelenmiştir. Bu gözlemevleri kurumsal yapıları, tematik odakları, dijital altyapıları, katılımcılık düzeyleri ve kent politikalarına etkileri bakımından değerlendirilmiş, iyi uygulamalar, ortak başarı faktörleri ve karşılaşılan zorluklar karşılaştırmalı bir matris aracılığıyla ortaya konmuştur.
Bulgular, kentsel gözlemevlerinin sağlam yönetişim mekanizmalarıyla tasarlandığında sürdürülebilir kentsel veri ekosistemlerini nasıl geliştirebileceğini göstermektedir. Çalışma, özellikle kentsel veri girişimlerinin hala gelişmekte olduğu Türkiye bağlamında kentteki karar vericilere yönelik yol gösterici ilkeler sunmakta, yerele özgü kentsel gözlemevi modellerinin benimsenmesini, bütüncül, etik ve katılımcı kentsel veri yönetişimini teşvik etmektedir. Bu araştırma, veri odaklı kentleşme üzerine büyüyen söyleme, hem kavramsal hem de ampirik olarak katkıda bulunmakta ve kentsel gözlemevleri ile bütünsel kentsel veri ekosistemleri üzerine gelecekteki çalışmalar için zemin hazırlamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Kentsel gözlemevleri, değer temelli kentsel veri, veri odaklı kentsel planlama , kentsel inovasyon