Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Ve Tasarım Anasanat Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: BATUHAN AYDIN
Danışman: Bekir Şahin Baloğlu
Açık Arşiv Koleksiyonu: AVESİS Açık Erişim Koleksiyonu
Özet:
Bu çalışma, Bulgaristan’da 1944 – 1989 yılları arasındaki komünizm döneminde halk müziği ortamlarını, devletin ulusal kimlik inşası ve ideolojik yönelimli kültür politikaları bağlamında kaval çalgısının üstlendiği ikili rol üzerinden eleştirel bir perspektifle incelemektedir. Bulgaristan’da sosyalist modernleşme süreçlerinde kavalın, hem devletin “milli kültür” idealinin temsili hem de azınlık toplulukları açısından kültürel direniş alanı olarak üstlendiği ikili rol, çalışmanın merkezinde yer almaktadır. Araştırmanın temel problemi; Bulgaristan’da komünizm döneminde kaval çalgısının halk müziği ortamlarında nasıl temsiller kazandığı ve bu temsillerin hangi sosyo-kültürel ve sosyo-politik dinamiklerle biçimlendiğidir. Araştırma kapsamında hem tarihsel ve kuramsal kaynaklar hem de Bulgaristan’da farklı dönemlerde etkin müzisyenlerle gerçekleştirilen yorumsamacı nitel görüşmeler, çalışmanın gövdesini oluşturmaktadır. Filip Kutev öncülüğünde kurulan devlet destekli folklor toplulukları ve bu toplulukların bünyesindeki halk müziği orkestraları, “biçim olarak milli, içerik olarak sosyalist” ilkesiyle halk müziğini anti-sosyalist ögelerden arındırarak, devletin “milli kültür” ideali doğrultusunda sahneye taşımıştır. Aynı dönemde Bulgaristan’da uygulanan ulus inşası politikaları ve kültürel asimilasyon stratejileri, etnik ve kültürel öz-tanımı devletin Bulgar tanımıyla örtüşmeyen bireyleri ve toplulukları sistematik biçimde yasaklara ve sansüre maruz bırakmıştır. Bu baskı ortamında, devletin kültür politikalarına karşıt ve alternatif bir ifade alanı olarak düğün müziği ortamı ortaya çıkmıştır. Kaval; sahip olduğu organolojik yapısı, çokkimlikli ve çokkültürlü niteliği, tarihsel arka planı ve tınısal esnekliği sayesinde, hem devlet destekli halk müziği orkestralarında “has Bulgar” kimliğinin temsili bir çalgı olarak kurumsallaşmış, hem de azınlık müzisyenleri için devletin yasak ve sansür politikalarını, gündelik direniş ve örtülü siyaset kavramları bağlamında aşabilecekleri bir safe zone işlevi görmüştür. Kavalın Bulgaristan’daki halk müziği ortamlarının iki karşıt alanında da önemli bir temsil kazanması, yeni müzikal evrenlerin, gelişmiş icra pratiklerinin, farklı bir virtüözite anlayışının ve ulusal-etnik kimliklerle ilişkilenen çok katmanlı bir müzikal söylemin ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır.