Okul öncesi eğitim yapılarının tasarım ilkelerinin uygulanmış örnekler üzerinden irdelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: OYA GÖKALP

Danışman: Yasemen Say Özer

Özet:

İnsan hayatının ilk altı yılını kapsayan erken çocukluk dönemi, hayatın en hızlı ve etkili gelişim gösterilen, öğrenme eyleminin aktif olarak gerçekleştiği ve insanın kişiliğinin oluşmaya başladığı dönemdir. Bu dönemde edinilmiş olan bilgi ve alışkanlıklar, hayatın sonraki dönemlerinde etkisini göstermektedir. Çocuk, doğumundan itibaren duyu organları aracılığı ile etkileşimde bulunduğu fiziksel mekânlardan etkilenir, mimari ise bu etkilenmenin önemli bir parçasını oluşturur. Kullanıcı olarak çocuğun ihtiyaçları göz önünde bulundurularak tasarlanan mimari mekânlar; çocuğun keşfetmesine, sağlıklı sosyal ilişkiler kurmasına ve öğrenme eylemine olanak sağlayan deneyimlerin aktif olarak gerçekleşmesine olanak sağlar. Öncelikli kullanıcıları çocuklar olan okul öncesi eğitim yapılarının tasarımı bu nedenle önem taşımaktadır. Okul öncesi eğitim yapılarının tasarımı, çocuğun keşfetme ve öğrenme isteğine, algısal ve bilişsel gelişimine cevap verebilmeli, kullanıcı olarak çocuğun ihtiyaçları göz önünde bulundurularak gerçekleştirilmelidir. Tezin amacı, okul öncesi eğitim yapılarının tasarımının önemini çocuk ve fiziksel çevre etkileşimi açısından irdelemek ve bunun sonucunda yeni tasarlanacak okul öncesi eğitim yapılarının tasarımları için kaynak oluşturmaktır. Bu kapsamda çeşitli kitaplar, dergiler ve çevrimiçi kaynaklarda yapılan literatür araştırmasının ardından 1952-2021 yılları arasında okul öncesi eğitim yapısı olarak tasarlanmış, literatürde yer bulmuş, elli adet okul öncesi eğitim yapısı inceleme amacı ile seçilmiştir. Seçilen bu örnekler; yerleşim kararlarında temel ilkeler olan konum, yönlenme, vaziyet yerleşimi, mekânsal organizasyon, sirkülasyon şeması, sirkülasyon alanlarının kullanımı, açık alan kullanımı, öğrenme merkezlerinin mekânsal organizasyonu ve öğrenme merkezlerinin ve yapının açık alan ile etkileşimi açısından incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda seçilen örnekler üzerinden mevcut durum tespiti ve incelenen örnekler arasında karşılaştırma yapılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda elde edilen veriler ile okul öncesi eğitim yapısı tasarımlarında dikkat edilmesi gereken önemli noktalar belirlenmiş ve tasarımcılara önerilerde bulunulmuştur.