Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: YAĞMUR EROL
Danışman: Yaşar Nuhoğlu
Özet:
Bu tez çalışmasında, karbon ayak izi hesaplama yöntemleri sürdürülebilirlik ilkeleri çerçevesinde ele alınarak Türkiye'deki uygulanabilirlikleri kapsamlı bir şekilde incelenmiştir. Küresel ısınma ve iklim değişikliğinin dünya genelinde giderek artan etkileri, sera gazlarının ve sera etkisinin rolüyle birlikte değerlendirilmiş; bu çerçevede karbon ayak izi kavramının önemi vurgulanmıştır. Karbon ayak izinin tanımı, tarihsel gelişimi ve sınıflandırılması üzerinde durulmuş, çevresel ve sosyal etkileri detaylı biçimde analiz edilmiştir. Çalışmada, karbon ayak izinin hesaplanmasında önemli yer tutan emisyon faktörü ve küresel ısınma potansiyeli (GWP) kavramları ile birlikte yaygın olarak kullanılan yöntemler olan PAS 2050, ISO 14067, ISO 14064-1 standartları ve GHG Protokolü açıklanarak karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Bu yöntemlerin güçlü ve sınırlı yönleri tartışılmış, özellikle sürdürülebilirlik ilkeleriyle ne ölçüde uyumlu oldukları irdelenmiştir. Birleşmiş Milletler’in Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SDG’ler), ESG (Çevresel, Sosyal, Yönetişim) göstergeleri, karbon nötr ve net sıfır hedefleri ile karbon ayak izi arasındaki ilişki ortaya konmuştur. Tezin son bölümünde, söz konusu yöntemlerin Türkiye’deki kurumsal yapı, mevzuat, veri erişimi ve sektörel uygulamalar ışığında ne ölçüde uygulanabilir ix olduğu analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular doğrultusunda Türkiye’de karbon ayak izi hesaplamalarının yaygınlaştırılmasına ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine hizmet edecek şekilde entegrasyonuna yönelik öneriler sunulmuştur. Karbon ayak izi hesaplama yöntemlerinin, Türkiye'deki çevresel sürdürülebilirlik çabalarına katkı sağlamak için önemli bir araç olduğunu ve global hedeflerle uyumlu bir şekilde uygulanması gerektiğini vurgulamaktadır. Bu çalışma hem akademik literatüre katkı sağlamayı hem de karar vericilere sürdürülebilirlik odaklı politika ve strateji geliştirmede yol göstermeyi amaçlamaktadır.
Anahtar Kelimeler: Karbon ayak izi, sürdürülebilirlik, karbondioksit