Türk canlandırma sinemasında değerler temsilinin analizi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ZEYNEP ÖZGE KALYONCU

Danışman: Dilek Türkmenoğlu

Özet:

Canlandırma sinema filmleri ülkemizde gün geçtikçe sayısını arttırarak, başta çocuklar olmak üzere her yaştan büyük izleyici kitlelerine ulaşmaktadır. Canlandırma filmlerin anlatılarının bu aktarım gücü dolayısıyla barındırdıkları mesajlar önem taşımaktadır. Değerler ise; geçmişten günümüze kadar, düşünürlerin ve beşeri bilimlerin üzerinde durdukları bir olgu olarak süregelmiştir. Buradan hareketle yapılan çalışmanın amacı; Türk canlandırma sinema filmlerinde temsil edilen değerlerin tespitidir. Amaç doğrultusunda yapılan çalışmanın evrenini Türk canlandırma sinema filmleri oluşturmaktadır, Canlandırma sinema filmleri görsel, işitsel ve anlatı olmak üzere girift bir yapıya sahiptir. Çalışmanın amacı doğrultusunda, bu girift yapının bütün unsurlarıyla incelenmesine olanak sağlayan göstergebilimsel analiz yöntemi benimsenmiştir. Göstergebilimsel metod, Hünerli'nin (2000) Türk Canlandırma Sinemasında Türk Yazını Uyarlamaları: Gösterge Çözümlemesi Modeli'nden ve Adanır'ın (1987) Sinemada Anlam ve Anlatım çalışması ile Greimas Eyleyenler Modeli çözümleme yaklaşımlarından hareketle oluşturulmuştur. Değerlerin tespiti ve sınıflandırmasına yönelik olarak da Schwartz ve arkadaşları (2012) tarafından geliştirilen "Temel İnsani Değerler Modeli" kullanılmıştır. Çalışmanın örneklem kümesi beş filmle sınırlandırılmış ve en çok izleyiciye ulaşan "Kötü Kedi Şerafettin" (2016), "RGG Ayas" (2013), "Canım Kardeşim Benim, Uzaylılar mı Gelmiş?" (2016), "Evliya Çelebi ve Ölümsüzlük Suyu" (2014) ve "Uzay Kuvvetleri 2911" (2014) filmleri incelenmiştir. Yapılan analizler doğrultusunda, görsel, işitsel ve anlatı göstergelerinin değerler temsiliyle örüldüğü tespit edilmiştir. Ayrıca ulusal değerler sisteminin yansımaları da tespit edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda en yoğun olarak işlenen ilk üç değer tipleri sırasıyla; geleneksellik %12,1, yardımseverlik-önemseme %9,7, özerklik-düşünce %9,2'dir. En az temsil edilen üç değer tipinin ise; başarı %1,2, tevazu %0,9 ve itibar %0,8 olduğu tespit edilmiştir.