Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Sehir Bölge Plan.Böl, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Tuğba ŞENTÜRK
Danışman: Erhan Kurtarır
Özet:
entlerde atıl kalan alanların iyileştirilmesi, yaşam kalitesinin yükseltilmesi ve kent mekânının iyileştirilmesi kapsamında kentsel dönüşüm uygulamaları yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak çok boyutlu bir yapıya sahip olan kent planlama süreçlerinin ağırlıklı olarak fiziksel ve ekonomik boyut üzerinden ele alınması ve sosyal boyuta yönelik hedeflerin göz ardı edilmesi, geleneksel planlama anlayışına ilişkin eleştirileri beraberinde getirmiştir. Özellikle 1960’lar ve sonrası dönemde planlama literatüründe toplumun tüm kesimlerinin plan süreçlerine dâhil edilmesi, iş birliği ve anlayışa dayalı süreçlerin yaşanması gerektiği tartışılmaya başlanmıştır. 1970’lerle birlikte katılımcı planlama, uygulama sürecine yönelik olarak çeşitli uluslararası konferansların gündeminde yer almaya başlamıştır. İnsan haklarının üçüncü kuşağına dayanan katılım hakkı kapsamında vatandaşların kent planlama süreçlerine katılımının sağlanması oluşturulan planların sürdürülebilirliği açısından büyük önem taşımaktadır. Kentsel dönüşüm uygulamaları, vatandaşlarla uygulamayı yürütenler arasında yakın ilişkilerin kurulduğu süreçleri barındıran bir yapıya sahiptir. Planlama uygulamalarında dahi henüz tam oturmayan katılımcı süreçlere, kentsel dönüşüm uygulamalarında daha çok ihtiyaç duyulmaktadır. Türkiye’de kentsel dönüşüm süreçlerinde kısmen katılımcı, mevzuat eksenli ve uygulayıcı aktörlerin egemen olduğu uygulamalar görülmektedir. Ülkemizde proje süreçlerinde uzlaşma oranlarının yüksek olması kentsel dönüşüm projelerinin başarılı ya da başarısız olduğu kanısını beraberinde getirmektedir. Uzlaşma süreçleri önemli bir katılım aşaması olmakla birlikte başarılı bir katılımcı sürecin gerçekleştiğini ifade etmez. Bu tez çalışmasında kentsel dönüşüm projelerinde katılım süreçlerinde başarı olgusunun incelenmesi bağlamında Kocaeli İli İzmit İlçesi Cedit Mahallesi Riskli Alanı Kentsel Dönüşüm Projesi örneği seçilmiştir. Seçilen örnek alan, Türkiye’de rekor seviye olarak adlandırılan %99 oranda uzlaşma oranına sahiptir. 6306 sayılı kanun kapsamında 12.ha’lık alanda kentsel dönüşüm uygulamasının yapıldığı örnek alanda saha araştırması yapılmış ve plan ve proje sürecinde yer alan aktörler tespit edilmiştir. Araştırma verileri, saha araştırması ve yarı yapılandırılmış mülakat tekniği ile aktörlerle yapılan görüşmelere dayanmaktadır. Örnek alana ilişkin kentsel dönüşüm sürecinin aşamaları, plan ve proje sürecinde yer alan aktörler, aktörler arası ilişki ve bu ilişkinin katılım performansına etkisi incelenmektedir. Kentsel dönüşüm sürecindeki katılım uygulamalarının literatürdeki katılım düzeylerinden hangisiyle örtüştüğü ortaya konulmaktadır. Tez çalışması ile incelenen örnek alan üzerinden kentsel dönüşüm projelerinin katılım süreçlerinde aktörlerin rolü ve etkisinin değerlendirilmesi ve katılım yöntemlerinin geliştirilmesi adına literatüre katkı yapılmıştır.