Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Sehir Bölge Plan.Böl, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Şevval YÜZER
Danışman: Mustafa Var
Özet:
Su dünyadaki tüm canlılar için vazgeçilmez bir ekosistem ürünüdür. Plansız kentleşme, iklim değişikliği, politika ve uygulamaların yetersiz kalması sonucu zaman içerisinde zarar görmeye başlamış ve kullanılabilir su miktarında azalma görülmüştür. Kente temiz su sağlamada hayati öneme sahip olan içme suyu havzaları da bu durumdan etkilenmiş ve koruma uygulamalarının değişimini gündeme getirmiştir. İçme suyu kaynağını korumayı hedefleyen çoklu bariyer sisteminin olduğu içme suyu koruma kuşakları, ülkemizde standart kuş uçuşu mesafe yaklaşımı ile gerçekleştirilmektedir. Ancak havzalar birçok farklı ekolojik bileşeni içerisinde barındırmakta olup birbirlerinden farklı fizyografik, edafik, akuatik, klimatik ve biyotik öğelere sahiptir. Her bir öğe birbirleri ile doğal bir denge içerisinde olan hassas ekosistemi oluşturmaktadır. Koruma alanlarının belirlenmesinde de bu öğeler, farklılıklar, baskılar ve özel koşullar göz önünde bulundurulmalıdır. Araştırma kapsamında içme suyu havzalarında koruma kuşaklarının belirlenmesine yönelik bir yöntem arayışı çerçevesinde, İstanbul için hayati öneme sahip olan ve ekosistem unsurlarının çeşitliliğinin görüldüğü Terkos Gölü Havzası örnek alan olarak seçilmiştir. Bu araştırma ile içme suyu havzalarının korunarak kullanılabilmesi için kirliliğin önlenmesinde önem taşıyan koruma kuşaklarının nasıl belirlenebileceğine ilişkin çözümler aranmaktadır. Aynı zamanda Terkos Gölü Havzası’nın hassasiyetlerini, risklerini, potansiyellerini, baskılarını belirleyerek ekosistem unsurlarının tanımlanması ve haritalandırılması ile içme suyu havza koruma kuşaklarının havzaya özgü belirlenmesinin ana çerçevesini tanımlamayı amaçlamaktadır. Bu bağlamda ülke örneklerinden ve geçmiş çalışmalardan yararlanılarak tez çalışmasında içme suyu koruma alanlarının belirlenmesi için seçilen ekosistem öğelerinin etkileri tanımlanarak “Uygunluk Analizi” ve “Analitik Hiyerarşi Süreci” yöntemi ile su kaynağının kirlenme riskine göre CBS kullanılarak kategorize edilen, su kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi için dört bölge içeren bir mekânsal düzen önerilmiştir. Bu çalışmada ortaya konulan koruma kuşakları ile hiç bir ekolojik altyapıya dayanmadan gerçekleştirilen uygulamada kullanılan geleneksel koruma kuşaklarının ne kadar farklılıklar içerdiği, hazırlanan haritalarla ortaya konulmuştur. İçme suyu havzalarında yaşanan sorunlar, koruma alanlarının eksiklikleri, belirlenen yöntem ve Türkiye’deuygulanan mevcut sistemin farklılıkları ile sonuç ve bulgular değerlendirilmiştir.