Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: VEYSİ AKTAŞ
Asıl Danışman (Eş Danışmanlı Tezler İçin): Ali Yılmaz
Eş Danışman: Genç Osman İlhan
Özet:
Bu araştırmanın amacı, Sosyal Bilgiler dersinde öğrencilerin mekânsal düşünme becerilerinin geliştirilmesinde okul dışı öğrenme ortamlarından nasıl yararlanılabileceğini ve etkililiğinin nasıl olduğunu ortaya koymaktır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden eylem araştırması deseni ile yürütülmüştür. Araştırma kapsamında çalışma grubu olarak İstanbul ilinde yer alan MEB'e bağlı bir ortaokulun 6. sınıf öğrencileri belirlenmiştir. Amaçlı örnekleme yöntemine uygun seçilen çalışma grubu ile resmi programa uygun olması şartıyla okul dışı öğrenme ortamlarında aktif öğrenme destekli bir eğitim-öğretim sürecinin uygulanması planlanmıştır. Öğrenci yansıtıcı günlükleri, yüz yüze görüşme, odak grup görüşmesi, araştırmacı gözlem notları, dış gözlemci raporu, Mekânsal Düşünme Beceri Ölçeği, Okul Dışı Öğrenme Algı Ölçeği, video/ses kaydı, öğrenci portfolyoları söz konusu araştırmanın veri toplama araçlarıdır. Çalışma sürecinde elde edilen veriler, içerik analizi ve betimsel analiz teknikleri ile çözümlenmiş olup bulguların da eylem araştırması desenine uygun şekilde raporlandırılması sağlanmıştır. Uygulamalar öncesi ve sonrası uygulanan Mekânsal Düşünme Beceri Ölçeğinin sonuçları değerlendirildiğinde öğrencilerin harita okuryazarlığı, mekânı algılama ile zaman ve kronolojiyi algılama becerilerinin geliştiği tespit edilmiştir. Söz konusu nicel verilerin yanı sıra nitel verilerden elde edilen bulgular da öğrencilerin mekânsal düşünme becerilerinin süreç içinde geliştiği ve bulunduğu mekânı detaylı biçimde yorumlayıp analiz edebildikleri sonucuna ulaşılmıştır. Öte yandan Okul Dışı Öğrenme Algı Ölçeği sonuçlarına bakıldığında öğrencilerin okul dışındaki öğrenme mekanlarına yönelik algılarının geliştiği tespit edilmiştir. Etkinlikler öncesi ve sonrasında uygulanan algı ölçeği puanları karşılaştırıldığında son test puanlarının daha yüksek çıktığı görülmüştür. Nitel bulgularda ise öğrencilerin okul dışı öğrenme ortamlarına dönük bilgi düzeylerinin arttığı, bu mekanları sosyal bilgiler dersiyle daha çok ilişkilendirdikleri tespit edilmiştir. Okul dışı öğrenme ortamlarının mekânsal düşünme becerilerini geliştirmede okullara kıyasla daha etkili olduğuna ulaşılmıştır. Mekanların çeşitlilik arz etmesi ve somut deneyimler elde etmeye uygun olması okul dışında sosyal bilgiler öğretimini daha eğlenceli hale getirmiştir. Böylece eylem araştırması sonrasında öğrencilerin pek çoğu sosyal bilgiler dersini keyifli, eğlenceli ve diğer derslere göre daha çok tercih edilebilir olduğunu vurguladıkları tespit edilmiştir. Araştırmacının çalışmaya dönük saha notlarıyla dış gözlemcinin raporları göz önüne alındığında öğrencilerin okul dışı öğrenme ortamlarındaki beceri temelli etkinliklerin katkısıyla mekânsal düşünme beceri düzeylerinin arttığı sonucuna varılmıştır. Doğal ve tarihi pek çok mekânda yürütülen deneyim temelli öğrenme faaliyetleri neticesinde öğrencilerin sosyal bilgiler dersinden keyif aldıkları, bu dersi sevmeye başladıkları ve motive olmuş biçimde odaklanmaya başladıkları tespit edilmiştir.