Akademik Veri Yönetim Sistemi
39. Yöneylem Araştırması ve Endüstri Mühendisliği Ulusal Kongresi, Ankara, Türkiye, 12 - 14 Haziran 2019, ss.54
Dünyanın farklı ülkelerinde
yaşanan olaylar, hastalıklar, alışkanlıklar, sosyal ve özel yaşam
gibi kavramların yanında yaşanılan ömrün
kalitesi, sunulan maddi ve eğitime ulaşma imkânları,
bireyin yaşı ve genetiği gibi daha birçok etkenin
insan ömrü ve ölüm nedeni üzerinde etkili olduğu
söylenebilir. Buradan hareketle ülkeler arasında yaşanan ölümler açısından bir
benzerlik olup olmadığı araştırma sorusu olarak
belirlenmiştir. Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü (Institute for
Health Metrics and Evaluation) verilerine göre
2015 yılında 54.15 milyon ölüm meydana gelmiş ve
bu ölümlerin %71’i bulaşıcı olmayan hastalık, %20’si
bulaşıcı, yeni doğan, beslenme hastalıkları ve kalan
%9’u yaralanmalardan kaynaklanmıştır. Ayrıca ölümler
yaşa göre gruplandığında, yaşanan ölümlerin %46’sını
70 yaş üstü, %27’sini 50-69 yaş grubu aralığında, %15’ini 15-49 yaş aralığında, %10’luk kısmını ise 5 yaş
altı grup oluşturmaktadır. Yapılan çalışmada, farklı
ülkelerdeki kişilerin çeşitli ölüm nedenleri dikkate
alınarak ülkelerin gruplandırılması ve ölüm
nedenlerinin ülkelerin İnsani Gelişme Düzeyine (İGD)
göre farklılık gösterip göstermediğinin
incelenmesi amaçlanmıştır. Analizde; 168 ülke ve
bu ülkelerin ölüm nedenlerini gösteren 28 farklı
değişkenin 2015 yılı verileri kullanılmıştır. ¨Ülkelerin
ölüm nedenlerine göre gruplanması amacıyla kümeleme
analizinde, hiyerarşik olmayan kümeleme analizi yöntemlerinden k-ortalamalar yöntemi
kullanılmış olup küme sayısı 6 olarak belirlenmiştir.
Kümeleme analizinden sonra ülkelerin İGD’lerine göre hangi kümede yer aldıkları
incelenmiştir. Ayrıca ölüm nedenleri ile ülkelerin İGD arasında bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır.