TÜRKİYE TRAKYASI’NDA OYNANAN GELENEKSEL KADIN KARŞILAMASININ YAPISAL ANALİZİ


Creative Commons License

Aksoy B., ERAVCI A., DEMIREL TEMEL S.

Folklor akademi dergisi (Online), cilt.6, sa.1, ss.173-185, 2023 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 6 Sayı: 1
  • Basım Tarihi: 2023
  • Doi Numarası: 10.55666/folklor.1212736
  • Dergi Adı: Folklor akademi dergisi (Online)
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.173-185
  • Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsanoğlunun Asya kıtasından Avrupa’ya geçişinde ilk rota olarak Trakya Bölgesi’ni kullandığı düşünülmektedir. Bu önemli konumu sebebiyle Trakya Bölgesi tarih boyunca birçok etnik topluluğa ev sahipliği yapmıştır. Özellikle günümüz Türkiye toprakları içerisinde kalan ve Doğu Trakya olarak da adlandırılan Türkiye Trakyası Roma ve Osmanlı kültüründen etkilenmiştir. Cumhuriyet dönemi ile birlikte gerçekleşen Lozan Mübadelesi’nin bir sonucu olarak Balkanların çeşitli bölgelerinden etnik topluluklar bu bölgenin farklı yerlerine göç etmişlerdir. Bu durum bölgenin mevcut kültürel yapısının ve bu yapının gösterdiği çeşitliliğin ortaya çıkmasında başlıca rol oynayan etken olmuştur. Bu çeşitliliğin ve zenginliğin önemli bir göstergesi olarak geleneksel kadın karşılamasının hareket yapılarındaki varyantları, bölgedeki yaygınlığı ve oyuna eşlik eden melodilerin sayıca fazlalığı gösterilebilir. Bu çalışmada öncelikle Anadolu’nun neredeyse her bölgesinde çeşitli şekillerde bulunan karşılama oyunu hakkında gerçekleştirilen tanımlamalar üzerinden karşılama oyun türü ve Trakya ilişkisi açıklanmaya çalışılmıştır. Daha sonra Trakya Bölgesi’nde icra edilen geleneksel kadın karşılaması oyunu, oynanış biçimi, formlar ve yer değiştirmeler, hareket yapıları, ritmik yapılar ve oyuna eşlik eden melodiler bakımından analiz edilmiştir. Bu bağlamda literatür taraması, alan araştırması ve kişisel görüşmeler sonucu elde edilen bulgular aktarılmıştır. Oynanış biçimi olarak geleneksel kadın karşılamasının çoğunlukla karşılıklı bir duruş pozisyonunda icra edildiği görülse de oyunun Trakya’nın bazı bölgelerinde çember üzerinde de uygulandığı tespit edilmiştir. Bu oynanış biçimlerine eşlik eden formlar ve yer değiştirmeler grafik olarak aktarılmıştır. Benzer şekilde hareket biçimleri incelendiğinde üst ve alt ekstremite kullanımlarında varyantların varlığından ve bu varyantların farklı kombinasyonlarla birlikte kullanımlarından söz etmek mümkündür. Trakya Bölgesi’nde icra edilen geleneksel kadın karşılaması özellikle oyuna eşlik eden melodiler bakımından ele alındığında neredeyse geriye kalan tüm Türk halk oyunları repertuvarının genel olarak gösterdiği yapıya aykırı bir yapı sergilemektedir. Türk halk oyunları repertuvarında yer alan oyunlara bazı istisna örnekler dışında büyük oranda tek bir melodi eşlik ederken, Türkiye Trakyası’nda oynanan geleneksel kadın karşılamasında bu sayının 25’in üstünde olabileceği görülmektedir. Bu bağlamda düşünüldüğünde bu oyunun kendine özgü ve özel bir konumda olduğunu söylemek mümkün olacaktır. Bu çalışma ile Trakya Bölgesi’nde icra edilen kadın karşılamasının tespit edilen tüm oynanış biçimleri, form, hareket ve melodi varyantları aktarılmaya çalışılmıştır.
It is thought that the Thrace Region was used as the first route in the history of humanity to pass from the Asian continent to Europe. Due to this important location, the Thrace Region has hosted many ethnic communities throughout history. Especially the Turkish Thrace, which is located within the territory of today's Turkey and is also called Eastern Thrace, was influenced by Roman and Ottoman culture. Ethnic communities from various parts of the Balkans migrated to different parts of this region as a result of the Lausanne population exchange that took place with the Republican period. This situation has been the main factor in the emergence of the existing cultural structure of the region and the diversity of this structure. As an important indicator of this diversity and richness, the variants of the traditional women's karşılama dance in movement structures, its prevalence in the region and the number of melodies accompanying the dance can be shown. In this study, first of all, the relationship between the karşılama dance type and Thrace was tried to be explained through the definitions made about the karşılama dance, which is found in various forms in almost every region of Anatolia. Then, the traditional women's karşılama dance performed in the Thrace Region was analyzed in terms of the performing styles, forms and motions, movement structures, rhythmic structures and melodies accompanying the dance. In this context, the findings obtained as a result of literature review, field research and personal interviews were conveyed. Although it is seen that the traditional women’s karşılama dance is mostly performed in a reciprocal position as a performing style, it has been determined that the dance is also performed on the circle in some parts of Thrace. The forms and motions accompanying these performing styles are graphically conveyed. Similarly, when the movement patterns are examined, it is possible to talk about the existence of variants in the use of upper and lower body and the use of these variants into different combinations. Considering the traditional women's karşılama dance performed in the Thrace Region, especially in terms of the melodies accompanying the dance, it exhibits a structure contrary to the general structure of almost all the rest of the Turkish folk dance repertoire. While the dances in the Turkish folk dance repertoire are mostly accompanied by a single melody, with some exceptions, it can be seen that this number may be over 25 in the traditional women's karşılama dance performed in Turkish Thrace. When considered in this context, it will be possible to say that this dance is in a unique and special position. In this study, all the performing styles, form, movement and melody variants of the women's karşılama dance performed in the Thrace Region were tried to be explained.