KIZILDENİZ’DE BİR OSMANLI ADASI: SEVAKİN

International African Conference on Current Studies of Science Technology and Social Sciences, Johannesburg, Güney Afrika, 06 Temmuz 2020, ss.517-524

Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
Basıldığı Şehir: Johannesburg
Basıldığı Ülke: Güney Afrika
Sayfa Sayıları: ss.517-524
Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Tarih boyunca doğal coğrafi yapısı sayesinde güvenli bir liman kenti olma özelliğini korumuş ve stratejik konumu sebebiyle yoğun bir şekilde yerleşim alanı olarak kullanılmış olan Sevakin Adası Sudan’ın doğusunda, Kızıldeniz’in batı kıyılarında yer almaktadır. Mercan resiflerinden elde edilen mercan kayalarının yapı malzemesi olarak kullanıldığı ada mimarisi, Osmanlı Devleti’nin bölgeye gelişiyle zenginleşmiş ve mercan kayaları özellikle konut mimarisinde yaygın olarak kullanılmıştır. Mahremiyeti ve sıcak iklimde serinliği muhafaza eden ahşap muşarabiyeler de Sevakin mimarisini zenginleştiren unsurlardan biri olmuştur. Sevakin Adası Osmanlı Devleti idaresinde başlangıçta askeri üs vazifesi görmüş, özellikle 16.yy.da Habeş’e yapılan seferlerin ve tesis edildikten sonra Habeş Eyaleti’nin merkezi olmuştur. Afrika’nın batısından gelen kervanların kıta dışına açılan kapısı konumunda olan ada, Akdeniz ve Hint Okyanusu’nu birleştiren ticaret rotalarının önemli duraklarından biridir. Ayrıca Afrika içlerinden gelen hacıların Kızıldeniz’den Cidde’ye geçişi Sevakin Adası üzerinden yapılmıştır. 19.yy.da Kızıldeniz’de buharlı vapur seferlerinin başlaması ve Süveyş Kanalı’nın açılmasıyla adanın mimari dokusu değişmiş, 1-2 katlı ve avlulu konutların yerini 3-4 katlı avlusuz konutlar almıştır. Bu dönemde Osmanlı idaresinde Mısır Hidivliği’ne bağlı adanın, yapılan yatırımlarla gümrük gelirleri artmıştır. İngiltere’nin 1882’de Mısır’ı işgalinden sonra ada, İngilizler tarafından idare edilmeye başlanmış, Sudan’da çıkan Mehdi İsyanı’nda uzun süre isyancılar tarafından abluka altında kalmış ve İngilizlerin isyanı bastırdığı 1898 yılına kadar askeri üs olarak kullanılmıştır. İngilizler Sevakin Adası başlangıç noktası olmak üzere buradan Sudan’ın iç bölgelerine demiryolu tesis etmiş ve adaya birçok askeri ve idari yapı inşa etmiştir. Bu yıllardan sonra kısa bir süre ticaretin canlandığı Sevakin Adası, kuzeyine Port Sudan liman kentinin kurulmasıyla terkedilmiş ve 20.yy.ın ikinci yarısından itibaren harabe haline gelmiştir. Günümüzde yerleşim bulunmayan Sevakin Adası’nın restorasyonu 2011’de TİKA tarafından başlatılmıştır. Adanın tarihini, mercan kayaları ve muşarabiyeler kullanılarak oluşturulmuş özgün mimarisini ele alan bu çalışma, İngiliz işgaliyle beraber adanın geçirdiği dönüşümü, mimari dokusunu ve önemli yapılarını incelemektedir.