Akademik Veri Yönetim Sistemi
HERITAGE ISTANBUL 2024, İstanbul, Türkiye, 16 - 17 Mayıs 2024
ORTA
ASYA’DAN ANADOLUYA SINIR AŞIRI KÜLTÜREL MİRAS POTANSİYELİ
Dr.
Aylin Akçabozan Taşkıran
Kültürel alan sınırları ile siyasi
sınırların örtüşmediği görülmektedir. Savaş ve çatışma sonrası siyasi
sınırların değişmesi ile kültür alanlarının da bundan etkilenerek bölünebildiği
veya zarar gördüğü durumlar izlenmektedir. Göç nedeniyle yer değiştirmek
zorunda kalanlardan geriye kalan kültür varlıklarına yönelik tutumların
şekillenmesinde dönemin politikaları önemli rol oynamaktadır. Miras kavramı bir
süreç olarak tanımlanabilir, ancak bu süreç içinde kullanıcılar tarafından
yeniden şekillendirilebilir, geliştirilebilir ve hatta yok edilebilir. Bu
yönüyle tanımlaması zor bir kavram olan “Sınır Aşırı Miras” kavramının
insanları birleştirebilecek etkili bir araç olarak kullanılabilir.
Bir
veya daha fazla ülkenin sınırlarını aşan Dünya Mirası adaylıkları, sınır aşırı
miras alanları olarak tanımlanmaktadır. “Sınır Aşırı Miras” kavramının ortaya
çıkmasıyla birlikte UNESCO Dünya Miras Listesi, ülke sınırlarının ötesinde,
üstün evrensel değere sahip daha evrensel adaylıkları ele almaya başlamıştır.
Bu yeni süreç, uluslararası iş birliği yoluyla ülkelerin ortak mirasının
belirlenmesini, geliştirilmesini, sunulmasını ve korunmasını içermektedir. Son
yıllarda sınır aşırı ve ulus aşırı seri miras alanlarının uluslararası,
bölgesel ve ulusal düzeyde tanımlanması, sunumu, geliştirilmesi ve korunmasına
yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bu bağlamda Türkiye ve Orta Asya’daki ortak
miras değerleri için potansiyel sınır aşırı / ulus aşırı seri miras önerileri kapsamında
değerlendirme yapılmıştır. Türkiye’nin UNESCO Dünya Miras Listesi’nde Sınır
Aşırı ve Ulus Aşırı Seri Miras Alanı bulunmamaktadır; ancak, bu alanda büyük
bir potansiyele sahiptir. Bu alanda yapılacak uluslararası iş birliği projeleri
ile sınır aşırı veya ulus aşırı seri adaylıklar geliştirilmesi mümkündür.
Bu
çalışmaların öncelikle Türkiye’nin sınır aşırı ve ulus aşırı seri kültürel
varlık potansiyeli ve seri kültürel varlıkların tespiti ve tescili konusunda
farkındalık yaratması, uluslararası iş birliği bağlamında koruma uzmanı
akademisyenlerin desteği ile yapılacak çalışmalara yol gösterici olması
hedeflenmektedir. Ayrıca Sınır Aşırı Miras projeleri geliştirilmesi turizme,
yerel ekonomiye ve istihdama katkı sağlanacaktır. Anadolu coğrafyasında ve Orta Asya’da bulunan
ortak miras alanları için ortak bir veri tabanı oluşturulması önerisi mimari
miras bağlamında kültür alanının bütünselliğini destekleyecektir. Bu kapsamda,
sınır aşırı mirasın somut ve somut olmayan tüm bileşenleri için geçerli
belgeleme ve araştırma standartlarının oluşturulması; çalıştaylar aracılığıyla
belgeleme standartları, araştırma yöntemleri ve adaylık dosyası hazırlanması
konularında kapasite geliştirme; saha belgeleme çalışmaları konusunda yerinde
eğitim, bölgesel ve uluslararası düzeyde kurumlar ve uzmanlar arasında
ortaklıkların ve ağların geliştirilmesi; Sınır Aşırı Miras Alanlarının sanal
gerçeklikle sunum potansiyeli için ileri anlatım ve sunum tekniklerinin
geliştirilmesi önerilir.