Akademik Veri Yönetim Sistemi
5. Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayı , Kocaeli, Türkiye, 30 Kasım - 01 Aralık 2021, ss.20-21
İyonosfer, Dünya'dan yaklaşık 60 km ila 1100 km yükseklikte bulunan, Güneş radyasyonu
tarafından iyonize edilen gazların meydana getirdiği doğal bir plazmadan oluşan ve radyo
dalgası yayılımı için oldukça önemli olan bir atmosfer tabakasıdır. Güneş tutulması sırasında
Ay, Güneş radyasyonunu engellediğinden Ay’ın gölgesinde kalan bölgede bulunan iyonize
moleküller; serbest elektronlarla birleşip iyonosferin bu bölgesinin gece gibi davranmasına
neden olarak hayli karmaşık bir ortam oluşturur. Kısmi tutulma sonrasında ise, Ay
gölgesinden çıkan iyonosfer; içinde bulunulan saatin normal iyonosferik koşullarına
dönmeye çalışır. Bu çalışmada, 1 Haziran 2011 Kısmi Güneş tutulmasının Kuzey Kutbu
üzerindeki iyonosfer tabakasında tutulmanın bir gün öncesi, bir gün sonrası, yerel başlangıç,
yerel bitiş ve yerel maksimum anlarının oluşturduğu anomaliler; Toplam Elektron İçeriği
(TEC)’nin 15 günlük hareketli ortalaması, üst ve alt çeyrekleri kullanılarak yapılan çeşitli
istatistiksel metotlar yardımıyla incelenmiştir. Bu veriler, Lowell GIRO Veri Merkezi
tarafından elde edilen, Grönland'deki Nord, Tromsø ve Norveç'teki Qaanaaq HF iyonosonda
verileri ile hesaplanmıştır. Kısmi tutulma sürecinde Ay'ın gölgesinde kalan kutup
bölgelerindeki iyonosfer tabakasındaki benzerlik ve farklılıklar; güneş tutulmasının yerel
büyüklükleri ile karşılaştırılarak araştırılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Kısmi Güneş Tutulması, İyonosfer, Toplam Elektron İçeriği, Kutupsal
İyononsferik Anomali
The ionosphere is a layer of atmosphere that is located at an altitude of about 60 km to 1100
km from the Earth, consisting of a natural plasma formed by gases ionized by Solar Radiation
and is very important for radio wave propagation. Since the Moon blocks Solar Radiation
during a solar eclipse, the ionized molecules in the Moon's shadow region combine with free
electrons and cause this region of the ionosphere to behave like night, creating a highly
complex environment. After the eclipse, this environment tries to return to the undisturbed
ionospheric conditions of that time. In this study, anomalies caused by the local beginning,
end, and maximum moments of the 1 June 2011 Partial Solar Eclipse in the ionosphere layer
above the Arctic region were calculated with various statistical methods using the 15-day
moving average, upper and lower quartiles of Total Electron Content (TEC) data. The TEC
data was obtained by Lowell GIRO data via Nord and Tromsø in Greenland, and Qaanaaq
HF ionosonde in Norway. The similarities and differences of the ionosphere layer in the
regions under the shadow of the Moon were investigated by comparing the local magnitudes
of the Solar Eclipse.
Keywords: Partial Solar Eclipse, Ionosphere, Total Electron Content, Ionospheric Anomaly