Enantiyoselektif Aldol Reaksiyonu ile Farmasötik Olarak Önemli Araürünlerin Etkin Sentezi


Yolaçan Ç., Aydoğan F.

Uluslararası katılımlı 6. İlaç kimyası: İlaç Etkin Maddesi Tasarımı, Sentezi, Üretimi ve Stardardizasyonu Kongresi, Antalya, Türkiye, 22 - 25 Mart 2018, ss.65

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Antalya
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.65
  • Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Aldol reaksiyonu, modern organik sentezin en önemli konularından birini oluşturmaktadır. β-Hidroksi karbonil bileşiği içeren yapısal motifler, farmasötik olarak aktif araürünlerin ve doğal olarak oluşan bileşiklerin yapısında bulunmaktadır. Asimetrik aldol reaksiyonu sentetik organik kimyacıların büyük ilgisini çekmekte ve doğal ürünlerin total sentezinde enantiyoselektif C-C bağ oluşumunda çok önemli bir basamak olarak sıklıkla yararlanılmaktadır. Bu reaksiyon, günümüzde de, önemli biyolojik aktivitelere sahip yüksek derecede kompleks ve multi-fonksiyonalize moleküllerin oluşturulmasında çok yönlü bir araç olarak yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. Asimetrik yaklaşımlar arasında, asimetrik kataliz en popüler olanıdır. Bu metot, asimetrik sentezde bilinen diğer yaklaşımlara göre, daha geniş  bir dönüşüm skalasında etkili olduğundan tercih edilmektedir. Ticari olarak bulunan kiral havuz bileşiklerinden kolaylıkla elde edilmeleri, çevre dostu olmaları, uygun deneysel prosedürleri nedeniyle enantiyoselektif aldol reaksiyonunda organokatalizörlerin kullanımı güncelliğini koruyan araştırma alanlarından biridir1-2.  Asimetrik aldol reaksiyonundaki uygulamalarından dolayı, (S)-prolin kiral organokatalizör olarak yaygın bir şekilde kullanılmakta; doğal, basit ve pahalı olmayan bir molekül olarak başarılı örnekler sergilemektedir. Bununla birlikte, (S)-prolin çoğu organik solventteki düşük çözünürlüğüyle birlikte birçok sınırlamalar göstermektedir. Bu dezavantajların üstesinden gelmek ve etkinliğini arttırmak için, stratejilerden biri (S)-prolin temelli türevler sentezlemek ve kokatalizör kullanmaktır.3

Bu çalışmada, Pro-Phe peptid bağlı yeni prolin diamid organokatalizörler sentezlendi ve katalizörlerin;  aromatik aldehitler ile alifatik ketonların asimetrik direkt aldol reaksiyonundaki katalitik aktiviteleri incelendi. En iyi enantiyoselektiviteler su içerisinde 0oC’de kokatalizör olarak p-nitrobenzoik asid kullanılmasıyla elde edildi.

Kaynaklar:

1)      Heravi, M. M., Zadsirjan, V., Dehghani, M., Hosseintash, N, Tetrahedron  Asymm. 2017, 28, 587.

2)      Wang, P., Li, H. F., Zhao, J. Z., Du, Z. H., Da, C. S., Org. Lett. 2017, 19, 2634.

3)      Zuniga, A., O., Milan, M, Juaristi, E., Org. Lett. 2017, 19, 1108.