PLANLAMADA MÜDAHALE, REGÜLASYON VE YATIRIM İKİLEMLERİ: İSTANBUL ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

---

Atıf İçin Kopyala

Enlil Z. Ş., Dinçer İ. S., Can Çetin B.

Hüseyin Kaptan'a Armağan Kent ve Planlama , İclal Dinçer,Zeynep Enlil, Editör, YEM Yayın , İstanbul, ss.69-84, 2020

• Yayın Türü: Kitapta Bölüm / Araştırma Kitabı
• Basım Tarihi: 2020
• Yayınevi: YEM Yayın
• Basıldığı Şehir: İstanbul
• Sayfa Sayıları: ss.69-84
• Editörler: İclal Dinçer,Zeynep Enlil, Editör
• Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

PLANLAMADA MÜDAHALE, REGÜLASYON VE YATIRIM İKİLEMLERİ: İSTANBUL ÜZERİNDEN BİR DEĞERLENDİRME

Zeynep Enlil[1], İclal Dinçer[2], Burcu Can Çetin[3]

 

GİRİŞ

Günümüzde planlama eylemi; ‘birlikte yaratım ve işbirliği’ süreçleri ile gerçekleştirilen ‘sürdürülebilir, katılımcı ve kendi kendini örgütleyen yönetişim modelleri arayışı içindedir. Ne var ki, uygulamanın hiç de böyle olmadığı, sürdürülebilirlik ve katılımcılık yerine dışlayıcı süreçlerin egemen olduğu bir pratiğin hala geçerliliğini koruduğu görülmektedir. Uygulamada mevcut örüntüleri gözetmeden yeni mekânlar kurgulayan, bunu yaparken de tepeden inmeci, merkezi ve/veya yerel yönetimler ile iş dünyasının güçlü çıkar birlikteliğini uzun erimli bir yörüngede birbirine bağlarken, kentteki diğer grupları göz ardı eden bir pratik sergilenmektedir. Oysa uzun dönemli deneyimler mekânsal dinamiklerin karmaşık, çok boyutlu toplumsal yapısını kabul eden planlama pratiklerine gereksinim olduğunu göstermektedir. Bu durum kentsel gelişmeye ‘uyarlanabilirlik’ ve ‘dayanıklılık’ kavramlarının katılmasını getirmekte ama uzun vadeli stratejik kapasitelerin nasıl sağlanacağı sorusuna yanıt vermemektedir. Böyle olunca da planlama uygulamaları, genellikle uzun dönemli mekânsal kurgulardan kopuk, kısa dönemli çıkarların yönlendirdiği proje temelli taleplere yanıt veren yaklaşımlarla şekillenmektedir. Bu da planlamanın uzun vadeli stratejik hedefler ile kısa vadeli talepler arasındaki gerilimli bir alanda sıkışmasına neden olmakta; bu gerilimli alan ise planlamanın önemli açmazlarından birini oluşturmaktadır.

Bu makale, planlamada yenilikçi yaklaşımları etkin kılmayı engelleyen temel ikilemleri araştırmak üzere kurgulanmış olan “Kentsel Yaşam Laboratuvarı (Urban Living Lab) Deneyimlerinde Yenilikçi Kentsel Gelişme İçin Eylem Odaklı Planlama, Regülasyon ve Yatırım İkilemleri (APRILab)” adlı projenin[4]; yenilikçi yönetişim yaklaşımları için iki aşırı uç olarak tarifleyebileceğimiz ‘kendi kendine örgütlenme’ ile ‘kontrollü gelişme’ arasında ne tür trade-off’lar olduğunu kavramsallaştıran  üç ana ikileme odaklanmaktadır. Bunlar sırasıyla: müdahale, regülasyon ve yatırım ikilemleridir. Bu çalışmada İstanbul örneği bu ikilemler üzerinden 2000 yılları ana eksene alan bir okumayla tartışılmaktadır.