Akademik Veri Yönetim Sistemi
Alphanumeric Journal - The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems, cilt.8, sa.1, ss.111-130, 2020 (Hakemli Dergi)
Ölüm nedenleri, ülkelerin sağlık sistemlerinin değerlendirilmesi ve İnsani Gelişme Düzeylerinin belirlenmesinde kullanılan
ölçütlerden birisidir. Ülkeler, ölüm nedenlerine bağlı olarak sağlık politikaları geliştirmektedirler. Ölüm oranları ve ölüm nedenleri
Birleşmiş Milletler tarafından ülkeler için gelişmişlik göstergeleri arasında kabul edilirken, toplum sağlığının iyileştirilmesi de
küresel ölçekte bir hedef olarak gösterilmektedir. Sağlık Ölçümleri ve Değerlendirme Enstitüsü (Institute for Health Metrics and
Evaluation) verilerine göre 2015 yılında 54.15 milyon ölüm meydana gelmiş ve bu ölümlerin %71’i bulaşıcı olmayan hastalık, %20’si
bulaşıcı hastalıklar, yeni doğan ve beslenme hastalıkları, kalan %9’u ise yaralanmalardan kaynaklanmıştır. Mevcut çalışmada, farklı
ülkelerdeki kişilerin çeşitli ölüm nedenleri dikkate alınarak ülkelerin gruplandırılması ve ölüm nedenleri ile ülkelerin İnsani Gelişme
Düzeyi arasında bir ilişkinin olup olmadığının incelenmesi amaçlanmıştır. Analizde; 168 ülke ve bu ülkelerin ölüm nedenlerini
gösteren 28 farklı değişkenin 2015 yılı verileri kullanılmıştır. Ülkelerin ölüm nedenlerine göre gruplanması amacıyla k-ortalamalar
yöntemi kullanılmış olup, Dünya Sağlık Örgütü’nün hastalık, yaralanma ve ölüm nedenlerini sınıflandırmasından faydalanılarak 4
farklı model kurulmuştur. Kümeleme analizinden sonra ülkelerin İnsani Gelişme Düzeylerine göre hangi kümede yer aldıkları
incelenmiştir. Ayrıca ölüm nedenleri ile ülkelerin İnsani Gelişme Düzeyi arasında bir ilişki olup olmadığı da araştırılmıştır.
Causes of death are one of the criteria used to assess countries’ health systems and determine their Human Development Levels.
Countries are developing health policies based on the causes of death. While mortality rates and causes of death are accepted as
development indicators for countries by the United Nations, improvement of public health is considered as a global target.
According to the Institute for Health Metrics and Evaluation, 54.15 million deaths occurred in 2015, 71% of which were caused
by non-communicable diseases, 20% were caused by communicable diseases, neonatal and nutritional diseases, and the
remaining 9% were caused by injuries. In this study, it is aimed to group the countries by considering various causes of death of
people in different countries and to investigate whether there is a relationship between the causes of death and the Human
Development Level of the countries. In the analysis; 2015 data of 168 countries and 28 different variables showing the causes of
death of these countries were used. K-means method was used to group the countries according to causes of death and 4
different models were established by making use of World Health Organization's classification of illness, injury and causes of
death. After the cluster analysis, in which clusters the countries are located according to Human Development Level were
examined. It is also investigated that whether there is a relationship between the causes of death and the Human Development
Level of the countries.