Akademik Veri Yönetim Sistemi
20. Bölge Bilimi ve Planlama Kongresi, Erzincan, Türkiye, 20 - 21 Mayıs 2021, ss.27
Türkiye, 1980 sonrasında ihracata yönelik bir sanayileşme stratejisi izlemiş ve 40 yıl boyunca ihracattaki rekabet gücü ile ilgili kayda değer adımlar atmıştır. Ancak, bu gelişme bölgesel düzeyde eşit sonuçlara sahip değildir. Bu çalışma, ülke içinde NUTS 2 düzeyi çerçevesindeki bölgelerin ISIC rev3 4-haneli ürün ihracatlarındaki rekabet gücünün zaman içinde artıp artmadığını ve ne yöne evrildiğini incelemeyi amaçlar.
İlk bakışta Türkiye'de iki farklı bölgesel ihracat performansı mekansal eşitsizliklere işaret etmektedir ve bölgesel ihracat verilerine baktığımızda, 2000-2019 yılları arasında bölgesel farklılaşmanın bazı bölgeler lehine önemli ölçüde arttığı gözlenir. 2002'den 2020'ye kadar ihracattaki büyümeye rağmen, Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz bölgesi şehirleri nispeten düşük ihracat seviyeleri gösterirken, Marmara, Akdeniz, Ege bölgeleri ile İç Anadolu'nun bazı kısımları daha yüksek ihracat seviyelerine sahiptir. Örneğin, 2002'den 2020'ye toplam ihracatın payı %58.1'den %49.7'ye düşmesine rağmen, İstanbul Türkiye'nin toplam ihracatında hala en büyük payı almaktadır.
Çalışmada, sektörel uzmanlaşma düzeyi Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler endeksi (RCA) ile her bölge için 145 alt sektörde hesaplanmıştır. RCA endeksinin dönem başı ve sonundaki dağılımlarının Galtonyan regresyon modeli yardımıyla 2002-2019 yılları arasında sektörel uzmanlaşma patikasını tespit etmek amacıyla analiz edilmesi sonucunda bölgelerin ihracat performansları ile ilgili literatüre katkıda bulunmak hedeflenmiştir. Araştırmanın ön bulgularına göre, 26 bölgenin 25 tanesi için istatiksel olarak anlamlı sonuçlara ulaşılmış olup, 6 bölgede sektörel uzmanlaşma patikasının analiz dönemi boyunca sabit kaldığı, 11 bölgede yakınsama olduğu ve geriye kalan 8 bölgede de ıraksama olduğu hesaplanmıştır. Iraksama olan bölgelerin ülkenin daha çok Batı bölümünde yer alan (Ege bölgesinin tamamı, İstanbul, Bursa alt bölgesi) veya Batıda yer almasa bile gelişmiş iller (Ankara ve Adana gibi) olması çalışmanın dikkat çekici bulgularındandır.