Akademik Veri Yönetim Sistemi
8th International Computer and Instructional Technologies Symposium (ICITS2014), Edirne, Türkiye, 18 - 20 Eylül 2014, ss.185
Bilgisayar ve internet teknolojileri bireylerin yaşamlarını ciddi bir şekilde etkilemektedir (Aksüt,
Özer, Gündüz ve Kaşıkçı, 2008). Hayatımıza çeşitli kolaylıklar sağlayan internetin bilinçsiz kullanımı,
birçok problemi de beraberinde getirmektedir. Bu problemlerden biri de internet bağımlılığıdır. Birey
tarafından aşırı internet kullanma isteğine karşı konulmaması, internete bağlı olunmadan geçirilen vaktin
önemsenmemesi ve bu zamanlarda gergin davranışlar sergilenmesi, kişinin iş, sosyal ve aile hayatının zarar
görmesi internet bağımlılığı olarak tanımlanmıştır (Young, 1996).
Tüm dünyada geniş kullanıcı kitlesine sahip olan ve büyük hızla yayılan sosyal ağlar, bireylerin vakit
geçirmek, stres atmak, günlük gelişmeleri takip etmek gibi çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır. Birçok
nedenle kullanılan sosyal ağlarda geçirilen zamanın artması, kontrol edilememesi bireyler üzerinde
olumsuz etkiler doğurmakta ve bağımlılığı tetikleyebilmektedir.
Bu çalışmada ortaöğretim öğrencilerinin internet ve sosyal ağ sitelerine bağımlılık düzeyleri çeşitli
değişkenler açısından incelenmiştir. Veri toplama aracı olarak, kişisel bilgi formu, Öğrencilerin İnternet
bağımlılığı düzeylerini ölçmek amacıyla Young (1996) tarafından geliştirilen "İnternet Bağımlılığı ölçeği",
sosyal ağ kullanım düzeylerini belirlemek amacıyla Toraman (2013) tarafından geliştirilen "Sosyal Ağ
Kullanım Düzeyi Ölçeği" kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini İstanbul ilinde yer alan dokuz
ortaöğretim kurumunun 10., 11. ve 12. sınıflarında öğrenim görmekte olan 1302 öğrenci (%51’i kız ve
%49’u erkek) oluşturmaktadır. Verilerin analizinde ise betimsel ve ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır.
Analiz sonuçlarına göre internet bağımlılığı, bilgisayarı kullanma ortamına göre anlamlı farklılık
göstermektedir. Bu farklılığın, bilgisayarı okul, kütüphane, internet kafe ve evde kullananların lehine
olduğu görülmektedir. Sosyal ağ kullanım düzeyi de bilgisayarı kullanma ortamına göre anlamlı farklılık
göstermektedir. Bu farklılık kütüphane ve İnternet kafede bilgisayarı kullananların lehinedir. İnternete
bağlanma ortamının internet bağımlılığı ve sosyal ağ kullanma düzeyine göre etkisi analiz edildiğinde;
internet bağımlılığı yalnızca internete kütüphanede bağlananların lehine anlamlı farklılık göstermektedir.
Sosyal ağ kullanım düzeyi ise, internete kütüphane, İnternet kafe, ev ve cep telefonuyla bağlananların lehine
anlamlı farklılık göstermektedir. İnterneti kullanma amacı, İnternet bağımlılığı ve sosyal ağ kullanma
düzeyine göre anlamlı farklılık göstermektedir. Analiz sonuçları, İnterneti sosyal ağlara bağlanmak
amacıyla kullanmanın internet bağımlılığına etkisi olmadığı göstermektedir.
Sosyal ağları kullanma sebebinin internet bağımlılığı ve sosyal ağ kullanma düzeyine göre etkisi analiz
edilmiştir. Analiz sonucuna göre internet bağımlılığı sosyal ağları kullanma amacı, arkadaşlarla iletişim,
sosyal çevre edinme, yeni arkadaşlıklar kurma, bilgi paylaşımı, video, ses, güzel sözler vs. paylaşımı
olanların lehine anlamlı farklılık göstermektedir. Sosyal ağ kullanma düzeyi ise sosyal ağları arkadaşlarla
iletişim, sosyal çevre edinme, yeni arkadaşlıklar kurma, bilgi paylaşımı için kullananların lehine anlamlı
farklılık göstermektedir. Analiz sonuçları sosyal ağları, oyun ve vakit geçirme amacıyla kullanmanın
internet bağımlılığı ve sosyal ağ kullanma düzeyine etkisi olmadığını göstermektedir.
Bilinçli internet kullanımını teşvik ve tavsiye etme noktasında başta aileler ve rehber öğretmenler olmak
üzere okul yöneticileri ve Milli Eğitim Bakanlığının ek tedbirler alması gerekli görülmektedir. Teknoloji
ile içi içe olan neslin bağımlılık konusunda duyarlı davranmalarını sağlayacak politikalar belirlenmelidir.
Bilim ve popüler kültür ortamlarının internet aracılığıyla bireylerin yaşam tarzını dahi değiştirebileceği göz
önünde bulundurulmalı, bu değişimin olumlu yönde olması için ilgili kişi ve kurumlarca çalışmalar
yapılmalıdır.