Akademik Veri Yönetim Sistemi
XXIV. Türkiye Ulusal Jeodezi Komisyonu (TUJK) Sempozyumu 2025, İzmir, Türkiye, 5 - 08 Kasım 2025, ss.1-2, (Özet Bildiri)
Birleşmiş Milletlerin 2015 yılında yayımladığı “Sürdürülebilir Kalkınma için Küresel Jeodezik Referans Ağı” kararında, küresel ölçekte doğru, güvenilir ve istikrarlı bir jeodezik referans çerçevesinin sürdürülebilir kalkınma hedefleri için kritik öneme sahip olduğu vurgulanmıştır. Bu çerçevenin temel bileşenlerini Küresel Jeodezik Gözlem Sistemi (GGOS) ve Uluslararası Yersel Referans Çerçevesi (ITRF) oluşturmaktadır. GGOS, farklı uzay ve yer tabanlı jeodezik teknikleri bütünleştirerek yerkürenin geometrisini, gravite alanını ve rotasyonunu sürekli izleyen bir gözlem sistemi işlevi görmektedir. ITRF ise GNSS, VLBI, SLR ve DORIS gibi tekniklerden elde edilen çoklu veri setlerinin entegrasyonu ile oluşturulan ve tüm jeodezik ve jeofiziksel ölçümlerin ortak bir referans sisteminde tanımlanmasını sağlayan temel çerçevedir. Bu altyapılar, iklim değişikliği, deniz seviyesi yükselmesi ve afet yönetimi gibi sürdürülebilir kalkınmanın ana unsurlarının izlenmesi açısından stratejik bir rol üstlenmektedir. GNSS-İnterferometrik Reflektometri (GNSS-IR) yöntemi, mevcut GNSS istasyon ağlarını ek donanım gerektirmeden çevresel gözlem istasyonlarına dönüştürme potansiyeliyle öne çıkmaktadır. GNSS-IR sayesinde deniz seviyesi, kar kalınlığı, toprak nemi ve bitki su içeriği gibi parametreler elde edilebilmekte, böylece mevcut jeodezik altyapı yatırımlarının toplumsal faydası artırılmaktadır. Ayrıca, GNSS-IR ürünlerinin doğrudan ITRF ile ilişkilendirilebilmesi yönteme küresel referans çerçevesine entegrasyon avantajı sağlamaktadır. Dünya genelinde yürütülen PBO H2O ve PSMSL GNSS-IR Portalı gibi çalışmalar, yöntemin uluslararası ölçekte uygulanabilirliğini ve sürdürülebilir kalkınma hedeflerine katkı potansiyelini göstermektedir. ABD’deki PBO H2O projesi, mevcut jeodezik ağ istasyonlarını GNSS-IR için kullanarak kar kalınlığı, toprak nemi ve bitki su içeriği gibi iklimsel parametreleri başarıyla üretmiştir. Benzer şekilde PSMSL GNSS-IR portalı, 300’den fazla sabit GNSS istasyonundan elde edilen verilerle küresel ölçekte deniz seviyesi ürünleri sunmaktadır. Türkiye özelinde ise ulusal TUSAGA-AKTİF ağı ve yeni kurulacak istasyonlarda jeodezik kriterlerin yanı sıra GNSS-IR için uygunluk koşullarının da değerlendirilmesi, bu altyapının aynı zamanda iklim ve çevresel parametrelerin izlenmesine hizmet etmesini sağlayacaktır. Bu çalışmada, GNSS-IR yönteminin sürdürülebilir kalkınmaya katkıları, istasyon yer seçiminde dikkate alınması gereken kriterler, yöntemin geleceğe yönelik potansiyeli ve Türkiye’deki jeodezik ağların genişletilmesine ilişkin stratejik yaklaşımlar ele alınmıştır.
In the 2015 resolution of the United Nations on the “Global Geodetic Reference Frame for Sustainable Development”, it was emphasized that a globally accurate, reliable, and stable geodetic reference framework is critical for achieving sustainable development goals. The main components of this framework are the Global Geodetic Observing System (GGOS) and the International Terrestrial Reference Frame (ITRF). GGOS functions as an integrated observing system by combining various space- and ground-based geodetic techniques to continuously monitor the Earth’s geometry, gravity field, and rotation. ITRF, on the other hand, is the fundamental reference frame defined through the integration of multi-technique datasets including GNSS, VLBI, SLR, and DORIS, ensuring that all geodetic and geophysical measurements are expressed within a common reference system. These infrastructures play a strategic role in monitoring key aspects of sustainable development such as climate change, sea level rise, and disaster management. The GNSS-Interferometric Reflectometry (GNSS-IR) method has emerged as a promising approach for transforming existing GNSS station networks into environmental monitoring stations without requiring additional hardware. Through GNSS-IR, parameters such as sea level, snow depth, soil moisture, and vegetation water content can be derived, thereby increasing the societal benefit of existing geodetic infrastructure investments. Moreover, the ability to directly relate GNSS-IR products to the ITRF provides an advantage of integration with the global reference framework. Projects such as the PBO H2O and the PSMSL GNSS-IR Portal demonstrate the applicability of the method at an international scale and its contribution to sustainable development goals. The PBO H2O project in the USA successfully produced climate-related parameters such as snow depth, soil moisture, and vegetation water content by utilizing existing geodetic network stations for GNSS-IR applications. Similarly, the PSMSL GNSS-IR Portal provides global-scale sea level products based on data from more than 300 permanent GNSS stations. In Türkiye, considering GNSS-IR suitability criteria alongside geodetic requirements in the planning of the national TUSAGA-AKTİF network and newly established stations would allow this infrastructure to also serve the monitoring of climate and environmental parameters. In this study, the contributions of GNSS-IR to sustainable development, the criteria to be considered in station site selection, the future potential of the method, and strategic approaches regarding the expansion of geodetic networks in Türkiye are addressed.