HAVZALAR ARASI SU TRANSFERİNİN KARSTİK BÖLGE AKARSULARINDAKİ AKIMA ETKİSİ: GEMBOS DERİVASYON KANALI ÖRNEĞİ


Kesgin E., Ağaçcıoğlu H., Sinan İ., Şanlı A. S.

1st INTERNATIONAL PALANDOKEN SCIENTIFIC RESEARCH CONGRESS, Erzurum, Türkiye, 24 - 25 Kasım 2020, ss.259-272

  • Yayın Türü: Bildiri / Tam Metin Bildiri
  • Basıldığı Şehir: Erzurum
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.259-272
  • Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Günümüzde artan nüfus artışı, sosyo-ekonomik gelişmeler ve küresel iklim değişikliği gibi
sebeplerden dolayı su kaynaklarına olan talep her geçen gün artmaktadır. Bu talebi karşılamak
için alternatif çözüm yöntemi olarak havzalar arası su transferi kavramı ortaya çıkmıştır.
Havzalar arası su transferi; bir boru hattı veya kanalla herhangi bir havzadan bir başka havzaya
suyun yapay yollarla nakledilmesi olarak tanımlanmaktadır. Havza içerisinde diğer doğal
kaynaklarla birlikte bir bütünü oluşturan su kaynaklarının yapay yollarla bir bölgeden bir başka
bölgeye transfer edilmesi, ilgili havzalar arasında ciddi hidrolojik ve ekolojik değişimlere sebep
olabilmektedir. Doğal kaynakların korunup gelecek nesillere aktarılabilmesi için bu
değişimlerin dikkatli bir şekilde değerlendirilmesi ve analiz edilmesi gerekmektedir.
Bu çalışmada havzalar arası su transferine güzel bir örnek olan Gembos Derivasyon Kanalı
Projesi’nin etkileri incelenmiştir. Türkiye’nin en önemli ve en büyük tatlı su kaynaklarından
biri olan Beyşehir gölünün su seviyesinin aşırı seviyede düşmesinin engellemek için Beyşehir
Gölü Havzasının güneyindeki Gembos Kapalı Havzasının suyu inşa edilen derivasyon tüneliyle
2008 yılından itibaren Beyşehir Gölü'ne aktarılmaya başlanmıştır. Gembos Kapalı Havzasının
su transferi öncesinde bölgedeki düdenler aracılığıyla güneyindeki Manavgat Çayı'nı beslediği
tahmin edilmektedir. Öte yandan geçmiş yıllarda yapılan çalışmalarda Beyşehir Gölü su
seviyesinde artış olması halinde, göldeki karstik boşluklardan su kaçağı olduğu ve bu su 
kaçaklarının yeraltı suyu akımı olarak Manavgat Çayı’nı beslediği ileri sürülmüştür.

Çalışmada Derebucak Barajının ve Gembos Derivasyon Kanalının etkisi göz önüne alınarak
Manavgat Çayının taban akışındaki değişimler ve Beyşehir Gölü su seviyesiyle olan ilişkisi
belirlenmesi amaçlanmıştır.
Bu doğrultuda Manavgat Çayının taban akışı dijital filtreleme yöntemi ile belirlenmiştir. Zaman
serilerinin analizi sonucunda Gembos Derivasyon kanalının Manavgat Çayı akımına olumsuz
bir etkisi olmadığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler: Manavgat, Taban Akışı, Su Transferi, Gembos, Beyşehir Gölü