Akademik Veri Yönetim Sistemi
BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ BİNGÖL ARAŞTIRMALARI DERGİSİ, cilt.5, sa.1, ss.75-92, 2018 (Hakemli Dergi)
Masal, çocukluk döneminde önemli bir yere sahiptir. Çünkü masal, çocuğun ruhuna ve hayal dünyasına hitap eder; bilişsel, dilsel ve gelişimsel ihtiyaçlarının
karşılanmasına katkı sunar. Günlük hayatta yapmak isteyip de yapamadıklarını masalla gerçekleştirmeye çalışan çocuk, hayal dünyasını masal ile süsler.
Çocuk eğitiminde masalın sahip olduğu önemli rolü kabul etmemek mümkün
değildir. Masallar aracılığıyla çocuk, insan karakterlerini öğrenir, kendini tanır,
özgüvenini geliştirir. İyiyi, kötüyü, yalancıyı, dürüstü, yardımseveri, bencili, güzeli, çirkini masal kahramanları sayesinde öğrenir. İyilik yapanın, doğru olanın,
güzel düşünenin, yardımseverin, dürüstün her zaman kazançlı çıkacağını düşünerek ona göre hareket eder ve kişiliğini ona göre şekillendirir. Bu durum,
masalların çocuğun psikolojik ve kişilik gelişimine etkisini göstermektedir.
Çalışmanın derleme aşaması için ulaşılabilir örnekleme yoluyla Bingöl ili seçilmiştir. Bingöl, ülkemizin doğusunda bulunan ve kırsal nüfusun fazla olduğu bir
yerleşim yeridir. Sözlü kültürün canlı bir şekilde kendini gösterdiği bu şehir,
masal derlemesi için uygun görülmüştür.
Bu çalışmanın amacı, Bingöl yöresinden derlenen masalların çocuk eğitimine
katkısını incelemektir. Bu amaçla 2010 yılı Haziran-Eylül ayları arasında Bingöl il merkezinde ve merkeze bağlı köylerde 26 kaynak kişiden toplam 54 masal derlenmiştir. Derleme esnasında katılımcıların da onayı alınarak ses kayıt
cihazı kullanılmış ve konuşmalar kaydedilmiştir. Nitel araştırma yöntemiyle
tasarlanan çalışmada görüşme formuyla elde edilen veriler, betimsel analiz
tekniğiyle çözümlenmiştir. Bu çalışmada, her masal türüne bir örnek verilerek
masalın çocuk eğitimi açısından önemi ele alınmıştır.
Çalışma sonucunda Bingöl yöresinde masal türünün gitgide zayıfladığı, yazılı
kültür ve yaygınlaşan kitle iletişim araçları karşısında unutulmaya yüz tuttuğu
görülmüştür. Bir sözlü kültür ürünü olarak dilden dile aktarılan masalların her geçen gün daha az insan tarafından bilinip anlatıldığı gerçeği, kaynak kişiler
tarafından sıkça ifade edilmiştir. Çocuk gelişiminin temel ilkelerine uygun olarak masal metinleri, araştırmacılar tarafından irdelenmiş; derlenen masalların
içerik ve dil özelliklerinin, çocukların zihinsel, dilsel ve kişilik gelişimlerine
olumlu yönde katkılar sağladığı tespit edilmiştir.
The fairy tale has an important place in the child’s life. Because the fairy talks
to the spirit of the child and his world of imagination; contributes to the cognitive, linguistic and developmental needs. The children who tries to realize
in the fairy tale what they can not do it in real life, decorates their world of
imagination with fairy tales.
It is not possible to deny the important role that the fairy tales have in children’s education. Through the tales, the child learns human characters, knows
himself, develops self-confidence. He also gets to know good, evil, liar, honest,
benevolent, selfish, beautiful, ugly fairy tale heroes. He acts according to this,
thinking that the righteous, the good, the benevolent, the honest will always
win, and shapes his personality accordingly. This situation affects children’s
psychological and personality development.
Bingöl province was selected as an example for the compilation phase of the
study. Bingöl is a settlement in the eastern part of Turkey where the rural population is high. This city, in which the oral culture has been shown vividly, has
been deemed suitable for fairytale compilation.
The aim of this study is to examine the contribution of the tales collected
from the Bingöl region to the education of children. For this purpose, a total
of 54 stories were collected from 26 sources in Bingöl province center and
the villages connected to the center, between June and September monthsof
2010. During the compilation, the voice recorder was used with the approval
of the participants and the conversations were recorded. In the study that is
designed by the qualitative research method, the data obtained by the interview form and was analyzed by descriptive analysis technique. In this study,
an example for each tale type is given and the prominence of the fairy tales in
terms of child education is discussed.
As a result of the study, it is seen that the fairy tales in Bingöl region are getting
weaker, and forgotten due to written culture and mass media tools. The fact
that the oral traditions are known and explained by less and less people is
often expressed by the source persons. In accordance with the basic principles of child development, fairytale texts are examined by researchers. It has
been found that the content and language characteristics of the compiled tales
provide positive contributions to children’s mental, linguistic and personality
development.