Akademik Veri Yönetim Sistemi
İSTANBUL INTERNATIONAL MODERN SCIENTIFIC RESEARCH CONGRESS, İstanbul, Türkiye, 4 - 05 Haziran 2021, ss.816-828
İstanbul Boğazı’nı geçen yolculuk talebinin gelecekte sadece Marmaray ile karşılanamayacağı
İstanbul Ulaşım Ana Planında (İUAP) ortaya konulmuştur. Hem kentin ana raylı sistem
omurgasını güçlendirmek hem de otomobil kullanımını ve Marmaray hattının yolcu yükünü
azaltmak için İUAP’da Boğaz’dan geçen 6 metro projesi değerlendirilmiştir. Bu projelerden
ikisi yatırım planına alınmış ancak bugüne kadar somut bir adım atılmamıştır. Bu çalışmada,
belirtilen altı raylı sistem projesi uzman görüşlerinden faydalanılarak yeniden
değerlendirilmiştir. Alternatif raylı sistem projeleri değerlendirilirken çok kriterli karar verme
yöntemlerinden AHP (Analitik Hiyerarşi Süreci) kullanılmıştır. AHP, alternatifler için
belirlenen ana kriterler ve alt kriterlerin ikili karşılaştırılmasına dayanan, matematiksel
altyapısı güçlü bir yöntemdir. AHP alternatiflerin ağırlık puanlarını ortaya koyarak
kıyaslanmalarını sağlar. Boğaz geçişini sağlayan en uygun raylı sistem projesinin seçilmesi
için Ekonomiklik, Sistem Planlaması, Yolcu Hizmetleri ve Çevresel Etki ana kriterleri ve bu
kriterlerin alt kriterleri belirlenmiştir. Ulaştırma alanında uzman 12 akademisyen, 4 kamu ve 7
özel sektör çalışanına anket yapılarak ikili karşılaştırmalar elde edilmiş ve bir paket program
yardımıyla alternatiflerin öncelikleri belirlenmiştir. Elde edilen anket sonuçlarına göre ana
kriterlerin önem ağırlıkları şöyledir: Çevresel Etki (0,35), Sistem Planlaması (0,32), Yolcu
Hizmetleri (0,18) ve Ekonomiklik (0,15). İstanbul’da çevresel kaygıların gün geçtikçe artış
göstermesi ana kriterlerin sıralanmasına da yansımıştır. Alt kriterlerden Su Kaynaklarına
Uzaklık, Sit Alanları, Yolculuk Talebi, Entegrasyon, Seyahat Süresi, Erişilebilirlik ve İç
Verimlilik Oranı diğer alt kriterlere göre daha önemli bulunmuştur. Sonuç olarak Metrobüs ile
aynı güzergâh üzerinde projelendirilen Söğütlüçeşme-İncirli projesi 0,186 ağırlık puanı ile
sıralamada birinci sırayı almıştır. Diğer alternatif projeler, Ünalan-Mecidiyeköy,
Söğütlüçeşme-Kazlıçeşme, Söğütlüçeşme-Gayrettepe, Bostancı-Kazlıçeşme ve Kadıköy-
Kazlıçeşme şeklinde sıralanmıştır.