Türkiye 1. Gıda Mikrobiyolojisi Kongresi, Erzurum, Türkiye, 13 - 16 Eylül 2023, ss.25
Tarhana, üretiminde uygulanan yöresel farklılıklar sebebiyle farklı çeşitliliklerde
mikrobiyotaya sahiptir. Uygulanan fermentasyon süresi ve kullanılan malzemeler laktik asit
bakterileri çeşitliliğini etkilemektedir. Uşak tarhanası ülkemizde üretilen coğrafi işaretli bir un
tarhanası çeşididir. Bu çalışmanın amacı farklı bölgelerden toplanan tarhana hamurlarına
metagenomik analiz ile detaylı bir bakış açısı sağlamaktır. Araştırmada, Uşak ilinde üretilmiş
geleneksel tarhana hamurlarından kültürleme yapılmaksızın direkt alınan 19 adet örnekteki
mikroorganizmaların DNA izolasyonu yapıldıktan sonra 16S rRNA genlerinin V3-V4 bölgeleri
PZR yöntemi ile çoğaltılmıştır. Illumina Miseq ile dizilenen bölgeler QIIME2 kullanılarak
metagenomik analiz yapılmıştır. Analiz edilen mikrobiyal çeşitlilik sonucunda Firmicutes
ortalama %91,6 ile en yoğun filum olarak bulunmuştur. Tarhana örneklerinin metagenomik
analizi sonucunda 85 cins belirlenirken bunlardan Lactobacillus ortalama %76,7 ile tüm
örneklerde ortak olarak bulunmuştur. Her bir örnek için Chao1, Shannon’s ve Observed OTU
indeksleri ile alfa seyreltme analizi yapılmıştır. Örnekler arasındaki bakteriyel çeşitlilik Principal
Coordinate Analiz ve dendrogram oluşturulması ile ortaya konmuştur. Tüm örnekler
incelendiğinde 171 mikrobiyal tür tespit edilmiştir ve tarhana hamurları fermentasyon
mikrobiyotasına göre iki grupta toplanmıştır. Birinci grupta baskın mikrobiyotayı Lactobacillus
plantarum oluşturmaktadır, aynı örneklerde mikrobiyotayı oluşturan diğer baskın
mikroorganizma Lactobacillus brevis olarak değerlendirilmiştir. Baskın mikrobiyotayı ikinci
grupta Lactobacillus sanfranciscensis türleri oluşturmaktadır. Lactobacillus sanfranciscensis türünün
baskın olarak mikrobiyotada bulunması bu örneklerdeki tarhana hamurlarını literatürdeki diğer
çalışmalardan ayırmaktadır. Sonuçlar değerlendirildiğinde, coğrafi işaretli Uşak tarhanasının
geniş bir laktik asit bakteri çeşitliliği ile fermente edildiği ve fermentasyon çeşitliliği ile iki ana
gruba ayrıldığı belirlenmiştir.