Teknoloji Transferinin Ekonomi-Politiği: Türkiye Haberleşme Şebekesi Örneği


Creative Commons License

Üçer S. E.

Dijitalleşen Dünyada Birey, Toplum, Siyaset Kongresi, İstanbul, Türkiye, 26 - 27 Mayıs 2022, ss.17

  • Yayın Türü: Bildiri / Özet Bildiri
  • Basıldığı Şehir: İstanbul
  • Basıldığı Ülke: Türkiye
  • Sayfa Sayıları: ss.17
  • Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

20. yüzyılın son çeyreğinde içine girdiğimiz küreselleşme döneminde dünyaya açılmak tartışmaya kapalı bir biçimde toplumsal iyi olarak kurgulandı. Dünyaya açılmanın elzem bileşenlerinden biri de hâkim iktisadi söylemce doğrudan yabancı yatırımlar (DYY) şeklinde kodlandı. DYY’nin çevre ekonomilerde sermaye teşekkülünün doğal sınırlarını aşma ve yeni yatırımlara eşlik edecek şekilde yeni teknolojileri kazandırma etkisi iktisatçılar ve politikacılar tarafından vurgulanageldi. Peki teknoloji transferinin gerçek koşulları neler? Soruyu başka bir şekilde sorarsak, DYY yoluyla somut teknik ilerleme elde etmek ne derecede mümkün? Süreçte kurumsal çerçevenin etkisi ne? Eski teknolojinin direnişi nasıl oluyor? Küreselleşme dönemi krizlerin, ekolojik yıkımın ve salgının gölgesinde yaklaşık yarım yüzyılı ardında bırakırken başlangıçtaki vaatlerinin çoğunu yerine getirememişe benziyor. Yaşanan hayal kırıklığı eleştirel yaklaşımların ana akım sosyal bilimlerin burçlarında yeni gedikler açmasını hızlandırıyor. Bu konjonktürde DYY ve teknoloji transferi gibi sihirli formüllerin de tarihselleştirilmesi ve eleştirel perspektiften incelenmesi kritik bir önem taşıyor. Peki teknoloji transferi meselesini haberleşme şebekeleri örneğinde ele almanın rasyonalitesi ne? Bu örnek, tebliğ yazarı için gayet uygun görünüyor. Zira küreselleşme döneminde Kuzey’den Güney’e imalat sektörü göçünden kısıtlı pay alabilmiş bir çevre ekonomide doğrudan yabancı yatırımların etkisini gözlemleyebileceğimiz asıl alan altyapı şebekeleridir. Küreselleşme döneminde DYY ve teknoloji transferi çığırına öncülük etmiş olan haberleşme şebekesinin incelenmesi hem Türkiye hem de benzer çevre ekonomiler için öğretici sonuçlar veriyor. Bu tebliğde Türkiye’de modern haberleşme şebekesinin üç asra yayılan, telgraf, telefon ve internet duraklarından geçen hikayesine bakarak teknoloji transferinin gerçek dünyasını incelemeyi amaçlıyorum. Eski teknolojilerin direnişi, yabancı sermayeyle kurumsal çerçevenin etkileşimi ve yatırımların finansmanında kullanılan başlıca enstrümanlar araştırmamda tarih içinde seyrini izlediğim başlıca temalar.

A Turkish language presentation abstract on political-economy analysis of technology transfer in Turkish telecommunications network.