Aşı Karşıtlığı ve Covid-19 Pandemisi Sürecinde Türkiye'deki Yansımalarına Kuramsal ve Sosyo-Politik Bir Bakış: Bilimselliğin Reddi, Tıbbileştirme ve Komplocu-Popülist Söylemler


Daldal Evren A., Conker A., Nas Ç.

AMME IDARESI DERGISI, cilt.56, sa.3, ss.35-58, 2023 (SSCI)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 56 Sayı: 3
  • Basım Tarihi: 2023
  • Dergi Adı: AMME IDARESI DERGISI
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Social Sciences Citation Index (SSCI), Scopus, Business Source Elite, Business Source Premier, Central & Eastern European Academic Source (CEEAS)
  • Sayfa Sayıları: ss.35-58
  • Yıldız Teknik Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

Covid-19 pandemisi, hem dünyada hem de ülkemizde giderek artmakta olan ‘aşı karşıtlığının’ artık yalnızca halk sağlığına indirgenemeyecek bir olgu olduğunu ortaya koymuştur. Genel anlamda ‘bilimsel-tıbbi otoritelere’ güvenmeme şeklinde tezahür eden ‘aşı karşıtlığı’ aslında çok daha kapsamlı bir epistemolojik krizle bağlantılı görünmekte ve özellikle ABD’de yaygın olarak karşımıza çıkan ‘küresel ısınmayı’ reddetmek gibi komplo söylemlerine paralel gelişebilmektedir. Bu çalışma ‘aşı karşıtlığını’ özellikle felsefi ve sosyo-politik açılardan irdeleme amacı taşımaktadır. Aydınlanma ve ardından gelen akılcı düşünceyle elde edilen bilimsel bakış açısı ve pozitivist yaklaşımlar son yıllarda ‘postmodernizm’ kavramsallaştırması altında genelleştirilebilecek çeşitli ‘bilim karşıtı’ yaklaşımlarla tümden bir yapıbozuma uğratılmaya çalışılmıştır. Bu bilim karşıtı söylemleri besleyen küreselleşme ve popülist eğilimler, özellikle Avrupa’da yükselen ‘biyopolitika’ eleştirileri ile birleşmiş ve her kesimden bireyin bilimsel ve kamusal otoriteye karşı irrasyonel ve şüpheci yaklaşımına zemin hazırlamıştır. Öte yandan neoliberalizmin yükselmesiyle ‘halkla ilişkiler’ ve ‘tıbbileştirme’ alanındaki yeni gelişmeler, hasta-hekim arasındaki güven ilişkisini zedelemekte, endüstriyel tıp ve ilaç şirketlerinin yükselişi yukarıda özetlenen epistemolojik krizle birleşmektedir. Aşı karşıtlığının, özellikle Türkiye’de, milliyetçi-ulusalcı popülist söylemlere de eklemlenebildiği görülmektedir. Bu bağlamda ‘bilim karşıtlığı’ ve ‘komplocu’ söylemlerin güncel siyasetle ilişkisinin irdelenmesi ve küresel ‘popülizm’ dalgasının aşı karşıtlığı bağlamında Türkiye’deki yansımalarının mercek altına alınması da amaçlanmaktadır.