Akademik Veri Yönetim Sistemi
VIIIth International Eurasian Educational Research Congress, Aksaray, Türkiye, 7 - 10 Temmuz 2021, ss.195
Problem Durumu
Yirminci yüzyılda kişilerin hayatın çeşitli alanlarında başarılı olabilmeleri için bilişsel zekâlarının, yani intelligence quotient (IQ)’larının yüksek olması gerektiği düşünülürdü. Yirminci yüzyılın sonlarına gelindiğinde ise farklı zeka tiplerinin tanımlanması ile bu düşüncenin değiştiği görülmüştür. Farklı zeka tiplerinin en tanındıklarından birisi de ‘Duygusal Zeka’dır. Duygusal zeka kavramı yirminci yüzyılın sonlarına doğru Salovey ve Mayer tarafından akademik çevrelere tanıtılmış ve yirmi birinci yüzyılın ilk başlarında üzerinde geniş araştırmalar yürütülmüş bir kavram haline gelmiştir. Bu zeka türünün bilim dünyasına sunduğu en önemli katkılarından birisinin hayat başarısı üzerine olumlu etkisi olduğu söylenebilir (Baltaş, 2006). Bu durum ışığında, yine duygusal zeka kavramının öncü isimlerinden olan Goleman (1995)’ a göre duygusal zekanın bilişsel zekadan daha önemli olduğu yönünde anlaşılmaması gerektiğidir. Bu iki zeka türünün birbirleri üzerinde baskın olmasının aksine, birbirlerini tamamlayıcı olduklarıdır. Bir başka deyişle bu iki zeka türünün iş birliği halinde olmalarıdır.
SDÖ’nün gereklilikleri üzerine yapılan araştırmalarda, SDÖ becerilerini kazanmış olan bireylerin olumlu davranışlara yöneldiği ve olumsuz davranışlardan kaçındığı sonuçlarına ulaşılmıştır. Bu bireylerin olumlu iletişim kurabilme, sorumlu kararlar alabilme, eleştirel ve çevik düşünme yetisi, yerel ve küresel sorunlarla baş edebilme özelliklerinin olduğu, bedenen ve ruhen sağlıklı insanlar oldukları belirlenmiştir (TÜSİAD, 2019). Ayrıca SDÖ becerilerinin akademik başarıyı olumlu etkilediği, okula karşı olumlu tutumu arttırdığı, öğrenme isteğini ve okula ilgiyi artırdığı, benlik saygısını arttırdığı, sosyal yeterliliklerin ve problem çözme becerilerini geliştirildiği, depresyon ve stresi azalttığı ve zorluklara olumlu taraflarından bakmaya yaraması gibi faydaları da bulunmaktadır (Bahçuvanoğlu, 2019; Bridgeland, Bruce ve Hariharan, 2013; Durlak, Weissberg, Dymnicki, Taylor ve Schellinger, 2011; Körler,2011; Merter, 2013; Romasz, Kantor ve Elias 2004). Akademik performansın ve diğer değişkenlerinde ötesinde, SDÖ’nün toplumdaki eşitsizlik ve adaletsizlik durumlarını da azalttığı gösterilmiştir (Jones, Barnes, Bailey ve Doolittle, 2017).
SDÖ eğitimine ilişkin eğitim alan yazınında çalışmaların başladığı ve yaygınlaştığı görülmektedir. Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’daki eğitim programlarında SDÖ eğitimini görebilmek mümkündür. Türkiye’deki alan yazında SDÖ’ye ilişkin çalışmalar görülmeye başlasa da henüz eğitim sisteminin bir parçası haline gelmemiştir (TÜSİAD, 2019).
Öğretmen ve öğretmen adaylarının SDÖ becerileri ile ilgili çalışmalar incelendiğinde ; sosyal-duygusal öğrenme konusunda eksiklerinin olduğunu ve bilgilendirilmeye ihtiyaçları bulunduğunu göstermekle birlikte, SDÖ konusunda öğretmen tutumlarının da etkili olduğunu gösteren çalışmalar bulunmaktadır. (Esen-Aygün ve Şahin-Taşkın, 2016)
Okullarda SDÖ becerilerinin öğretim durumları ayrı ayrı matematik, fizik, tarih vb. derslerinin içerisinde olabileceği gibi, bağımsız olarak hazırlanan müstakil SDÖ programları ile de gerçekleştirilmelidir (Cohen, 2001: akt. Türnüklü, 2004; Department for Children, Schools and Families (DCSF), 2007). Ayrıca bütün okul kültürü haline getirilmeli ve örtük program dahilinde de SDÖ becerileri eş zamanlı olarak kazandırılmalıdır (DCSF, 2007; Jones ve Bouffard, 2012; Türnüklü, 2004)
Bu bilgilerden hareketle yukarıda açıklandığı üzere lise düzeyinde SDÖ programlarının yetersiz kalması ve öğretmenlerin bu konuda yeterliliklerinin olmaması lise düzeyinde görev yapan öğretmenlere yönelik çalışmalara zemin hazırlamaktadır. Bu araştırmanın amacı ortaöğretim düzeyinde görev yapan öğretmenlerin SDÖ bilgi, tecrübeleri ve pratiklerini belirlemektir. Bununla birlikte ortaöğretim seviyesinde SDÖ becerilerinin eğitim programlarına dahil edilebilme durumlarıyla ilgili de belirli temalara ulaşılması amaçlanmaktadır.
Yöntem
Araştırma nitel araştırma desenlerinden fenemonoloji ile yürütülmüştür. Fenomenoloji değişmeyen yapı ya da gerçek olarak adlandırılan bir fenomenin ‘gerçekliğini’ açıklayan bir desendir (Cresswell, 2007, s.62). Ayrıca fenomenolojik yaklaşım etkili, duygusal ve sıklıkla yoğun insan deneyimlerinin çalışıldığı bir desendir (Merriam, 2014). Bu araştırmada Sosyal Duygusal Öğrenme kavramıyla ilgili öğretmenlerin bilgi ve farkındalıklarına başvurulduğu için fenemonolojik desen kullanılmıştır. Bu desen ışığında öğretmenlerle önceden hazırlanmış olan sorular yardımıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiş ve iki farklı odak grup görüşme toplantısı yapılmıştır.
Araştırmanın çalışma grubu ortaöğretimde görev yapan (sayısı henüz net olmayan) öğretmenler oluşmaktadır. Araştırmada katılımcılara ulaşmak amaçlı kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yöntemi seçilmiştir.
Veri toplama aracı araştırmacılar tarafından geliştirilmiş olan açık uçlu sorulardan oluşmaktadır. Veri toplama aracının geçerliliğini sağlamak amacıyla iki farklı psikolojik danışma ve rehberlik uzmanından görüş alınmıştır. Daha sonra eğitim programları ve öğretim alanında uzman olan öğretmenle pilot görüşme yapılarak birbirine yakın olduğu anlaşılan iki farklı soru tek bir soru altında birleştirilmiştir. Kavram yanılgısının yaşanmaması için veri toplama aracındaki sorularla birlikte konuya ilişkin bilgiler içeren bilgilendirici metin katılımcılarla görüşme öncesinde paylaşılmıştır. Veri toplama aracında sorulan sorular aşağıda yer almaktadır.
1. Size bu araştırmadan bahsedilmeden önce sosyal duygusal öğrenme kavramı ile ilgili bir bilginiz ve farkındalığınız var mıydı? Açıklar mısınız?
2. Sizce sosyal duygusal öğrenmenin bir lise öğrencisi için önemli olduğunu düşünüyor musunuz? Neden? Açıklar mısınız?
3. Kendi öğrencilerinizin sosyal beceri ve duygusal yönetim becerilerini nasıl değerlendiriyorsunuz? Sizce bu beceriler öğrencilerde var mı? Açıklar mısınız?
4. Sosyal duygusal öğrenme becerisine ait boyutları (öz farkındalık, öz yönetim, ilişki becerisi, sosyal farkındalık, sorumlu karar verme) dersinizin içerisinde bir kazanım olarak uygulayabiliyor musunuz? Nedeni ve nasılı ile açıklar mısınız?
5. Sosyal duygusal öğrenme becerilerinin lise öğrencilerine kazandırılması için mevcut eğitim programına veya okul uygulamalarına sizce nasıl eklemeler yapılabilir? Bir başka deyişle bu beceriler nasıl öğretilebilir?
6. Eğitim açısından sosyal duygusal öğrenmenin önemli olduğunu düşünüyor musunuz? Okulların eğitim programlarında olması gereken beceriler mi Neden? Açıklar mısınız?
Beklenen/Geçici Sonuçlar
Araştırmanın ilk sorusuna göre elde edilen bulgulardan hareketle, ortaöğretimde görev yapan öğretmenlerin bir kısmının araştırmadan önce SDÖ ile ilgili bilgi ve farkındalıklarının olduğunu söylerken, bir grup öğretmenin ise bu konuda herhangi bir bilgisinin olmadığı sonucunu ortaya çıkarmıştır. Bu durum ilgili konuda temel bileşen olan öğretmen bilgi ve farkındalığının eğitim sisteminde oluşturulabilmesi için adım atılması gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır.
Araştırmanın diğer sorusu olan SDÖ becerilerinin önemi ile ilgili yapılan görüşmelerde, araştırmaya katılan tüm öğretmenler SDÖ becerilerinin önemli olduğunu belirtmişlerdir. Bu durumu nedeni olarak ise, öğrencilere özfarkındalık kazandırma, duygusal yönetim ve motivasyon, iletişim becerileri, işbirliği, düşünme becerileri ve akademik başarıya olumlu katkılar sunacağı için belirtmişlerdir.
Ayrıca aynı araştırma sorusu dahilinde katılımcılarla yapılan görüşmelerde SDÖ becerilerinin okullarda öğretilebilmesi içinde ortak görüşler bildirmişlerdir. Okul programlarında olması durumunda özfarkındalık kazanan ve bütüncül gelişimini tamamlamış bireyler yetişeceği sonuçlarına ulaşılmıştır.
Bir başka araştırma sorusu dahilinde katılımcı öğretmenlere SDÖ becerilerinin öğrencilerde bulunma düzeyi ile ilgili sorulan soruda bulunduğu yönünde olumlu yanıt veren öğretmen olduğu gibi bulunmadığı yönünde olumsuz yanıt verenler de olmuştur.
Araştırmanın devamında SDÖ becerilerinin öğretiminin ortaöğretim düzeyinde mümkün olup olmadığı ile ilgili katılımcılara sorular yöneltilmiştir. Bu doğrultuda mevcut durumda derslerinde uygulayabilen öğretmenler olduğu gibi uygulayamadıklarını belirten öğretmenlerde olmuştur.
Anahtar Kelimeler: Sosyal Duygusal Öğrenme, Ortaöğretim, Ortaöğretim Öğretmenleri, Fenemonoloji,
Kaynakça
Baltaş, Z. (2006). İnsanın dünyasını aydınlatan ve işine yansıyan ışık: Duygusal zekâ. İstanbul: Remzi Kitapevi..
Bridgeland, J., Bruce, M., Hariharan, A. (2013). The missing piece: A national survey on how social and emotional learning can empower children and transform schools. Washington, DC: Civic Enterprises.
Creswell, J. W. (2007). Qualitative inquiry research design (2. Baskı). Thousand Oaks, CA: Sage.
Cohen, J. (2006). Social, Emotional, Ethical, and Academic Education: Creating A Climate For Learning, Participation in Democracy, and Well-Being. Harvard Educational Review, 76, 201-237.
Collaborative for Academic, Social, and Emotional Learning (CASEL). (2017). Key implementation insights from the collaborating districts initiative.http://www.casel.org/wpcontent/uploads/2017/06/CDI-Insights-Report- May.pdf adresinden erişildi.
Elias, M.J., Moceri, D.C. (2012). Developing social and emotional aspects of learning: the American experience, Research Papers in Education, 27 (4), 423-434.
Goleman, D. (1995). Emotional Intelligence: Why it can matter more than IQ. New York, NY:Bantam Books.
Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). (2018c). Social and emotional skills for student success and well-being: Conceptual Framework for OECD studies on social and emotional skills. OECD Publishing: Paris https://www.oecdilibrary. org/education/social-and-emotional-skills-for-student-success-and-wellbeing_ db1d8e59-en adresinden erişildi.
TÜSİAD (2019). Sosyal ve Duygusal Öğrenme Becerileri: Yeni Sanayi Devriminin Eşiğinde İş ve Yaşam Yetkinliklerinin Anahtarı raporu. https://tusiad.org/tr/yayinlar/raporlar/item/10450-sosyal-ve-duygusalogrenme-becerileri adresinden erişildi.
Durlak, J. A., Weissberg, R. P., Dymnicki, A. B., Taylor, R. D., ve Schellinger, K. B. (2011). The Impact of Enhancing Students‟ Social and Emotional Learning: A Meta-Analysis of School-Based Universal Ġnterventions. Child Development, 82, 405-432.
İşeri İ (2016). Lise Öğrencilerinin Duygusal Zeka Düzeyleri İle Sosyal Duygusal Öğrenme Becerileri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
Kabakçı, Ö. F. (2006). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin sosyal-duygusal öğrenme becerileri. YayımlanmamıĢ yüksek lisans tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Kabakçı, Ö. F. ve Korkut, F. (2008). The Study of Student‟s Social-Emotional Learning Skills in Terms of Some Variables At 6-8 Grade Level. Eğitim ve Bilim, 33(148),77-86.
Körler, Y. (2011). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin çeşitli değişkenler açısından yalnızlık düzeyleri ve yalnızlık ile sosyal-duygusal öğrenme becerileri arasındaki ilişkiler (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir
Merter, K. (2013). Ortaokul öğrencilerinin sosyal duygusal öğrenme becerileri ve benlik saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi: Maltepe ilçesi örneği. YayımlanmamıĢ yüksek lisans tezi. TC Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Bilimleri Enstitüsü.
Payton, J., Weissberg, R.P.; Durlak, J.A.; Dymnicki, A. B.; Taylor,R.D. ve Schellinger, K.B.(2008). The Positive Impact of Social and Emotional Learning For Kindergarten To Eighth-Grade Students: Findings From Three Scientific Reviews. Chicago: Collaborative For Academic, Social, and Emotional Learning.
Romasz, T. E., Kantor, J. H. ve Elias, M. J. (2004). Implementation and Evaluation of Urban School-Wide Social–Emotional Learning Programs. Evaluation and Program Planning, 27(1), 89-103.
Jones, S.M. & Bouffard, S.M. (2012). Social Policy Report: Social and Emotional Learning in schools — From Programs to Strategies. Sharing Child and Youth Development Knowledge 26(4), 1-33
Department for Children, Schools and Families (DCSF). 2007 Secondary social and emotional aspects of learning (SEAL) programme: Guidance, Nottingham: DCSF Publications.
Türnüklü, A. (2004). Okullarda Sosyal ve Duygusal Öğrenme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 37, 136-152
Jones, S. M., Barnes, S. P., Bailey, R., & Doolittle, E. J. (2017). Promoting social and emotional competencies in elementary school. The Future of Children, 27(1), 49-72. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/44219021
Merriam, S,. B. (2014). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (Çev. Ed. Turan, S.). Nobel Akademi Yayıncılık: Ankara