Akademik Veri Yönetim Sistemi
Gece Kitaplığı, Ankara, 2019
Modları Çalıyorum 1- Piyanoda Yeni Keşifler isimli
bu çalışma aklıma ilk düştüğünde bana ilham veren caz
müziğinin olmazsa olmazı doğaçlamalar idi. Biz
piyanistlerce doğaçlama, yüzyıllar boyunca J.S.Bach’ın
bazı klavsen eserleri ve eserlerinde bölümler,
konçertoların solo kadansları ve genel olarak Ad.libitum
(serbest ritm ve ifade)’lardan ibaret olmuştur.
Ülkemizde ve dünyada çoğu müzisyenin piyano
edebiyatının eşsiz yapıtlarını kendi stillerinde yaptığı
doğaçlamalar ile farklı tatlara taşıdığına tanık olmaktayız.
Doğaçlama, piyano eğitiminin ilk yıllarında öğrencilere
belli prensip ve disiplin kazandırma adına çok fazla
önerilmemektedir. Ancak piyano çalmak, bestecinin
anlatmak istediklerine kendi yorumunu katabilme
becerisine sahip olmak demektir. Yorum söz konusu
olduğunda ifadelendirme sanatı söz konusudur. Bestenin
ışığında kendi fikir ve duygularını aktaran yorumcu
serbest alana da ihtiyaç duymaktadır. Bu bağlamda
doğaçlama yapabilme yetisi önem arz etmektedir. Zira
aslında beste içerisindeki her modülasyon ya da altere
(ton dışı ) sesler bir nevi doğaçlama dünyasına adım
atmak olarak düşünülebilir.
Piyanoya yeni başlayan bir öğrenci için gam (dizi) ve
arpejleri öğrenmek kaçınılmazdır. İlerleyen yıllarda
arpejlerin çevrimleri de bu seriye katılmaktadır.
Kolaydan zora öğrenme prensibi içerisinde öncelikle
temel gam Do Majör öğretilirken sonrasında sırası ile tek
diyez ve tek bemollü gamlara geçilmektedir. Elbette
Majör gamların her birinin minör gamları da bu
6♦ Ceylan Ünal AKBULUT
çalışmalar sırasında öğrenciye tanıtılmaktadır. Minör
gamların ikiye ayrılması ile müziğin çok boyutluluğuna
adım atılmış olunur. Zira minör gamların armonik ve
melodik tınıları öğrencilerin işitsel dünyasına farklı
pencereler açmaktadır. Melodik minör gamın ilgili majör
gamı ile dönüş yapması kanımca ilginç bir deneyim
olmaktadır. Tam bu noktada öğrenciler hangi çalgıyı
çalarlarsa çalsınlar ilk kez bir mod ile karşılaşmaktadır.
Majör ve minör Gam öğretisinde melodik minör inici
gam “doğal” olarak adlandırılmaktadır. Bu çerçevede
öğrenci “doğal” olarak ifadelendirilen gamın aslında bir
mod ile tanıştırılma olduğunu belki de bu kitapta
kavrayacaktır.
Çok geniş piyano repertuarının eserlerini
seslendirirken teknik çalışma yapmak şarttır. Toplam 24
Majör ve minör gamı çalmak bazen yeterli
gelmemektedir. Etüt kitapları, egzersizler bu anlamda çok
faydalı olmaktadır. Ancak bazı durumlarda öğrenciler
kısa ve öz çalışmalarla ellerini açıp, teknik
randımanlarını arttırmayı tercih etmektedirler. Gamlar ve
arpejler genelde ısınma olarak, eser çalışma öncesi
uygulanmaktadır. Bu bağlamda öğrencilerden farklı bakış
açısı kazanmaları adına modları, gamlar ile aynı
prensipte, önce bir oktav sonra iki oktav ve en son dört
oktav olarak öğrenmeleri istenecektir. Beyaz tuşlardan
başlayarak arızaları teker teker ekleyerek çalışmaları
uygun olacaktır. Farklı modlar ile tanışan öğrenciler,
doğaçlama evreni ile küçükte olsa tanışmış olurlar
kanaatindeyim.
Kitap içerisinde modlar kısaca tanıtılmış ve çalma
prensipleri piyanoya yeni başlayan öğrenciler için
anlaşılır bir biçimde sunulmaya çalışılmıştır. Bu
Modları Çalıyorum ♦7
çalışmanın hali hazırda öğrenilen gamları besleyeceği ve
çalınan tonal eserlerin modülasyon yapısına birer katkı
sağlayacağına inancımız tamdır.
Modlar öncelikle değeri olmayan notalarla
tanıtılmıştır. Sonrasında önce bir oktav dörtlük notalarla
pekişecektir. Parmak numaraları oturunca hazır olunduğu
düşünülerek iki oktav için Modlar yazılmıştır. Sadece
beyaz tuşlarda iki oktavlık ters dizi ilave edilmiştir. Bunu
amacı, parmak numaralarının kolay kavranması ve
öğrenirken eğlenmek olarak açıklanabilir.
Bu kitapta Modları bulabilme çalışması eklenmiştir.
Amaç pratiğe dökülen çalışmalarla konuyu pekiştirme
yoluna gitmektir. Üç ayrı farklı çalışma yönteminin
öğrenciler tarafından rahatlıkla uygulanacağını
ummaktayım.
İkinci Kitapta modlar dört oktav ve farklı türevlerde
verilmiş ve yedili arpej eklenmiştir. Orta seviyeden ileri
seviyeye tüm piyano öğrencilerini tüm arızaları
kullanarak çalacağı bir çalışma olmuştur. Ayrıca üçlü,
altılı ve onlu aralıklarla da Modları çalıp eser çalışma
öncesi öğrenciler ellerini açma konusunda çalışmalarını
tamamlayabilecektir. Ek olarak siyah tuştan başlayan
modlar da mevcuttur. Modları Çalıyorum 2 isimli kitapta
Modların tarihçesine kısaca yer verilmiştir.
Her iki seride de “Hipo” (Hypo) olarak adlandırılan
türetilmiş modlara yer verilmemiştir.