Akademik Veri Yönetim Sistemi
18. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara, Türkiye, 26 - 29 Mayıs 2021, ss.1
Deniz
seviyesi; düşey referans sistemlerinin oluşturulmasında ve erken uyarı
sistemlerinin geliştirilmesinde ihtiyaç duyulan temel bir ölçü olmakla birlikte,
su döngüsü başta olmak üzere küresel iklim değişikliği modellerinin
oluşturulmasında da önemli ve sürekli gözlemlenmesi gereken bir bileşendir. Son
yıllarda uygulama alanlarının sayısı hızla artan, GNSS alıcılarından sağlanan
sinyal-gürültü oranı (signal-to-noise ratio, SNR) verilerinin kullanıldığı GNSS-İnterferometrik
Reflektometri (GNSS-IR) yöntemi, denize yakın ve yeterli açık görüşe sahip istasyonlarda
uygulandığında, deniz seviyesi değişimlerinin de izlenebilmesine olanak
sağlamaktadır. GNSS-IR ile deniz seviyesi belirleme performansının
iyileştirilmesine yönelik çalışmalar günümüzde hâlâ sürdürülmektedir. Bu
çalışmada ülkemizde faaliyet gösteren TUSAGA-AKTİF ağına ait istasyonlardan
Marmara Bölgesi’nde yer alan Tekirdağ (TEKR) istasyonunun 2020 yılına ait 1 (bir)
yıllık statik GNSS verisi incelenerek, deniz seviyesi belirleme çalışmalarında
kullanılabilirliği araştırılmıştır. Çalışma kapsamında, GPS uydularına ilişkin
L1 SNR (S1) ve L2 SNR (S2) verileri değerlendirilmiştir. İstasyonun farklı
azimut açıları için denize olan mesafesi dikkate alınarak 80°-170° azimut açısı
limiti uygulanmıştır. Hatalı kestirimlerin elimine edilmesi için frekans
limiti, uydu yükseklik açısı limiti, arka plan gürültü koşulu (AGK) ve medyan
mutlak sapma (median absolute deviation, MAD) koşulunun uygulanması ile S1 ve
S2 sinyallerinin her biri için, 18 farklı senaryo (SE) oluşturulmuştur. GNSS-IR
ile yapılan deniz seviyesi kestirimleri için doğrulama verisi olarak Harita
Genel Müdürlüğü (HGM) tarafından yönetilen Türkiye Ulusal Deniz Seviyesi İzleme
Sistemi (TUDES) ağında yer alan Marmara Ereğlisi mareograf istasyonunun
sağladığı deniz seviyesi ölçüleri kullanılmıştır. Buna göre, S1 sinyalleri ve
SE9 ile %74.55 korelasyon değeri (en yüksek); S2 sinyalleri ve SE9 ile 7.8 cm karesel
ortalama hata değeri (en düşük) elde edilmiştir. Bir yıllık veri setinin değerlendirilmesi
ve analizi sonucunda, elde edilen ilk bulgular, TEKR istasyonuna ait verilerin
GNSS-IR yöntemine dayalı olarak deniz seviyesi belirleme çalışmalarında
kullanılabilir olduğunu ortaya koymaktadır. Buna karşın hem istasyon
niteliklerinde (istasyon yer seçimi, anten konumu, alıcı-anten özellikleri) hem
de verilerin filtrelenmesinde birtakım iyileştirmelerin yapılması durumunda,
deniz seviyesi belirlemede GNSS-IR tekniğinin daha etkin biçimde kullanılabilir
olduğu öngörülmektedir.