Akademik Veri Yönetim Sistemi
IX. Uluslararası TURKCESS Eğitim ve Sosyal Bilimler Kongresi, İstanbul, Türkiye, 18 - 20 Mayıs 2023, ss.195-196
Bireylerin yaşantılarındaki sorunlara karşı farklı bakış açılarını görebilmeleri, duygu-düşünce ve davranışlarında
esneklik sağlayabilmeleri ve sağlıklı bir şekilde sorunlarla baş edebilmeleri için bilişsel esneklik düzeyleri oldukça
önemlidir. Bilişsel esneklik üzerinde anlamlı olarak etkisi olabilecek psikolojik yapılardan biri güvenli veya
güvensiz bağlanma stilleri olabilir. Çocukluk yaşantısı sırasında ebeveyn ile çocuk arasındaki ilişki sonucunda
gelişen güvenli veya güvensiz (kaçından ve kaygılı) bağlanma stilleri, bireylerin yetişkinliklerinde sağlıklı ilişki
kurabilmeleri için son derece önemlidir. Bu bakımdan, bu araştırmada yetişkinlerde bilişsel esneklik ile bağlanma
stillerinin ilişkisi incelenmiştir. Araştırmaya 197 (%63.1) kadın ve 115 (%36.9) erkek olmak üzere 312 yetişkin
birey katılmıştır. Katılımcıların yaşları 18-65 arasında değer almıştır, ve ortalama yaş 27.55’tir (SS = 6.70).
Çalışmada Türkiye’nin 53 farklı şehrinde yaşayan bireylerden Üç Boyutlu Bağlanma Stilleri Ölçeği, Bilişsel
Esneklik Ölçeği ve Kişisel Bilgi Formu ile veri toplanmıştır. Çalışamanın araştırma deseni ilişkisel tarama
modelidir. Verilerin analizi için Pearson korelasyon analizi ve çoklu doğrusal regresyon analizi
gerçekleştirilmiştir. Perason korelasyon analizi bulgularına göre güvenli, kaygılı ve kaçıngan bağlanmanın bilişsel
esneklik ile anlamlı düzeyde ilişkili olduğu saptanmıştır. Güvenli bağlanma ile bilişsel esneklik arasında pozitif (r
= .451, p<.01), kaygılı bağlanma ile bilişsel esneklik arasında ise negatif yönde (r = -.396, p<.01) orta düzeyde
anlamlı korelasyon ilişkisi bulunmuştur. Kaçıngan bağlanma ve bilişsel esneklik arasındaki negatif yönde ilişkinin
ise düşük düzeyde (r = -.229, p<.01) olduğu saptanmıştır. Bağlanma stillerinin bilişsel esneklik üzerindeki
yordacıyıcılığını analiz edilmek adına yapılan çoklu doğrusal regresyon analizi sonucunda; bağlanma stillerinin
yetişkinlerin bilişsel esnekliklerinin anlamlı bir şekilde yordadığı, bilişsel esnekliğin toplam varyansının %27’sini
açıkladığı bulunmuştur. Bununla beraber güvenli bağlanmanın yetişkinlerin bilişsel esnekliğini pozitif yönde,
kaygılı bağlanmanın ise negatif yönde anlamlı olarak yordadığı bulunmuştur. Çalışmada elde edilen bulgular,
yetişkinlerin mental sağlığı ve iyi oluşu bakımından önemli bir kavram olan bilişsel esnekliğin, çocukluk
yaşantısında bireyin ebeveynleri ile olan ilişkisinden doğan bağlanma stillerinden etkilendiğini göstermektedir. Bu
bakımdan çocukların güvenli bağlanma stili geliştirebilmesi adına ebeveynlerin eğitimi ile önleyici çalışmaların
yapılmasının önemi öne çıkmaktadır. Aynı zamanda, güvensiz bağlanma stillerinden olan kaygılı veya kaçıngan bağlanma stili geliştirmiş ve yetişkinliğe erişmiş bireylerin sağlıklı ilişkiler kurabilmesi adına bilişsel esnekliği
artırıcı ve güvensiz bağlanmayı iyileştirici çalışmaların psikolojik danışma ve psikoterapi uygulamalarında ele
alınmasının ehemmiyeti görülmektedir. Bu çalışmanın sonuçları üzerine psikolojik danışman ve psikoterapistlere
önerilerde bulunulmuş, çalışmanın sınırlıkları sunulmuştur.