Akademik Veri Yönetim Sistemi
Megaron Yıldız Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi E Dergisi, cilt.16, sa.2, ss.132-145, 2021 (ESCI)
KIRSAL PEYZAJLARIN DEĞİŞİMLERİNİN NEDENLERİ VE ETKİLERİNİN ANALİZİ: DOĞU KARADENİZ – ORDU İLİ ÖRNEĞİ
ÖZET
Bu makalede kültürel peyzajların yere özgü olma durumlarının korunması gerekliliği yaklaşımından hareketle, kültürel peyzajların en önemli bileşenlerinden biri olan arazi örtüsü/kullanımındaki değişimlerin analiz edilmesine yönelik yapılan çalışma aktarılmaktadır. Amaç, kültürel peyzajların korunması amacıyla yapılacak planlama çalışmalarına veri aktarılmasıdır. Çalışma üç aşamada gerçekleştirilmiştir. Birinci aşamada arazi örtüsü, beş zaman kesitinde (1990, 2000, 2006, 2012,2018), dört temel kategoride (yapay yüzeyler, tarımsal alanlar, orman alanları, su yüzeyleri) incelenmiş ve karşılaştırmalı olarak değişiklikler saptanmıştır. İkinci aşama birincinin sonuçlarına göre analizin derinleştirildiği aşamadır. Öne çıkan değişimlerin, hangi kategoriler arasındaki geçişlerle olduğu ve bu geçiş süreci analiz edilmektedir. Üç zaman kesiti ve iki zaman aralığı için, geçiş matrisi oluşturulmuş ve geçiş yoğunlukları hesaplanmıştır. Son aşamada, arazi örtüsü geçişlerinin alt kategorilere göre geçiş durumları analiz edilmektedir. Makale kapsamında analiz sonuçları bağlamında, meydana gelen değişimlerin nedenleri ve etkileri de tartışılmaktadır. Çalışma, değişimlerin hangi arazi örtüsü kategorileri arasındaki geçişleri içerdiği, bu geçişlerin dönemleri ve alt kategoriler bazında yoğunluğunu da analiz ederek, üretilecek çözümlere detaylı girdiler sağlayabilmesi açısından farklılaşmaktadır. Analizlerin uygulandığı örnek alan Anadolu Yarımada’sında yağışlı iklimi, sert topoğrafyası, ormanları, seyrek yerleşme deseni, tarımsal üretimi ve göç hareketleri ile farklılaşan Doğu Karadeniz Bölgesi ve Bölgede öne çıkan yerleşmelerden Ordu ili olarak seçilmiştir. Analizler sonucunda Doğu Karadeniz Bölgesi Ordu İli arazi örtüsünde meydana gelen değişimlerin genelde tarımsal alanlar ve orman alanları aleyhine gelişen yapısı, detayda ise tarımsal alanların alt sınıflaması olan meyve ağaçları sınıflaması içerisinde yer alan fındık bahçelerinin kontrolsüz genişlemesi sorunları olduğu ortaya konulmaktadır.