Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türkiye 1. Gıda Mikrobiyolojisi Kongresi, Erzurum, Türkiye, 13 - 16 Eylül 2023, ss.70
Özet: Mantar ve algler arasındaki simbiyotik birliktelikler olarak tanımlanan likenlerin geniş bir yetişme alanına sahip olduğu ve dünyadaki tüm karasal yüzeyin yaklaşık %8'ini kapladığını tahmin edilmektedir. Likenler ekosistem düzeyinde önemli etkilere sahip olduğu düşünülen çok çeşitli sekonder metabolitler sentezlemektedir. Türe göre farklılıklar göstermekle birlikte likenlerin, yaklaşık 200 tanesi karakterize edilmiş 350’den fazla bileşen içerdiği tespit edilmiştir. Bunlar, mantar hiflerinin hücre duvarlarındaki kristalleşmiş nispeten düşük moleküler ağırlıklı hücre dışı bileşenler olup aromatik yapıları gereği güçlü antioksidan ve antimikrobiyal etki göstermektedir. Başlıca ilaç endüstrisi olmak üzere boya, parfüm, alkol ve alkol üretimi gibi geniş bir kullanım alanına sahip olan likenlerin insan ve hayvan beslenmesinde kullanılan türleri de bulunmaktadır. Özellikle ilaç sanayide tercih edilen bazı liken türlerinin antiviral, antitümör, anti inflamatuar, analjetik, antipiretik, antiproliferatif, antiprotozoal gibi çeşitli biyolojik aktiviteleri olduğu bilinmektedir. Likenlerin yapısındaki bileşenler genellikle suda çözünmezler ve organik çözücülere ekstrakte edilebilir özelliktedir. Bu çalışma kapsamında, Marmara Bölgesinden toplanan 8 farklı liken türünün (Bryoria fuscescens, Evernia divaricata, Evernia prunastri, Lobaria pulmonaria, Platismatia glauca, Pseudevernia furfuracea, Usnea filipendula, Usnea florida) biyoaktif özelliklerinin araştırılması amaçlanmıştır. Öncelikle, liken örneklerindeki toplam fenolik madde miktarları ve antioksidan kapasiteleri (ABTS) için optimum ekstraksiyon koşulları belirlenmiştir. Ultrason destekli ekstraksiyon işleminin optimizasyonu, yanıt yüzey metodolojisi kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Ekstraksiyon sıcaklığı (X 1: 25-40 °C), süresi (X 2: 5-20 dk) ve etanol konsantrasyonu (X 3: 0-80 %) proses parametreleri olarak seçilmiştir. Bu optimum koşullarda en yüksek antioksidan kapasitesi ve fenolik bileşene sahip olan liken türleri için 3 farklı patojene karşı antibakteriyel özellikleri incelenmiştir. E. divaricata liken türü, Staphylococcus aureus (ATCC 25923) karşı en yüksek antibakteriyel aktivite göstererek 0.627 mg/mL (IC50) konsantrasyonda bakteri gelişiminde %50 inhibisyon sağlamıştır. Liken örneklerinden L. pulmonaria türü, Staphylococcus aureus (ATCC 25923) ve Salmonella Typhimurium (ATCC 14028) patojenleri için sırasıyla 1.676 ve 1.879 mg/mL konsantrasyonda %50 inhibisyonu sağlarken Escherichia coli O157:H7 (ATCC 33150)’ye karşı bakteri gelişimini inhibe edici etki gösterememiştir.
Anahtar Kelimeler: Liken, Antibakteriyel aktivite, Antioksidan kapasitesi, RSM