Akademik Veri Yönetim Sistemi
Osmanlı Medeniyeti Araştırmaları Dergisi, cilt.2023, sa.16, ss.62-80, 2023 (Scopus)
Cemil Molla, Osmanlı Devleti’nde 17. yüzyıldan itibaren ilmiye sınıfının çeşitli üst kademelerinde görev yapmış bir ulema ailesi olan Üryanizâdelerin son temsilcilerinden biri olarak Osmanlı bürokrasisinde çeşitli görevler almıştır. Ulema ailesinin geleneksel eğitim anlayışı çerçevesinde İslâmî ilimleri tahsil ettikten sonra müspet ilimlerde, özellikle hukuk alanında söz sahibi olabilecek kadar eğitim alma fırsatı bulmuştur. Cemil Molla’nın daha önce basılmamış Dağarcığım adıyla bilinen hatıratı bu çalışmanın ana kaynağıdır. Bu çalışmada, hatırattan yola çıkılarak padişaha ve saraya yakınlığı ile tanınan Osmanlı’nın son dönem ulemasından Cemil Molla’nın siyasal yönetim biçimlerine ve II. Abdülhamid iktidarına yönelik fikirlerinin yansıtılması amaçlanmıştır. Ayrıca söz konusu döneme tanıklık etmiş aydın ve bürokratların yönetim anlayışları ve bu konudaki temel iddialarına değinilmiştir. Dönemin mutlakiyet ve meşrutiyet yönetim biçimlerine dair tartışmaları çerçevesinde Cemil Molla’nın zihin dünyasına ışık tutulmaya çalışılmıştır. Konu ile ilgili araştırma eserleri ve makalelerin yanı sıra biyografi kaynaklarından, vakanüvis tarihlerinden, Aile Özel Arşivi’nden, Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri ve İstanbul Müftülüğü Şer’iyye Sicilleri Arşivi’nden istifade edilmiştir.